Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914 - Dorota Głazek

Z notatki wydawniczej :

Publikacja ukazuje grupę katolickich kościołów zbudowanych w przemysłowej części pruskiego Górnego Śląska w latach 1870—1914, tzn. między działaniem antykatolickich ustaw Kulturkampfu a wybuchem I wojny światowej.
Dokonywały się wówczas istotne zmiany wpływające również na architekturę sakralną, przede wszystkim katolicką.

Książka składa się z dwu części: opisowej - ukazującej kontekst problemu -  i katalogowej  - prezentującej 86 kościołów.
Ilustracje wraz z informacjami uszeregowanymi wg kategorii: miejscowość, data i autor projektu, patron, budowa, opis, historia, uwagi, plan, bibliografia, archiwalia.


WPROWADZENIE :

Celem przedstawionej niżej pracy jest pokazanie grupy kościołów katolickich, zbudowanych w przemysłowej części pruskiego Górnego Śląska w okresie między działaniem antykatolickich ustaw Kulturkampfu a wybuchem I wojny światowej.
Wybór tak ograniczonej czasowo grupy budowli podyk­towany jest poczuciem, że oba graniczne wydarzenia - okres Kulturkampfu oraz wojna światowa i jej następstwa, trwając po kilka lat, stanowiły znaczącą cezurę czasową.
Dokonywały się wówczas istotne zmiany wpływające również na architekturę sakralną, przede wszystkim katolicką.
Pominięcie budowanych równolegle w czasie kościołów ewangelickich podyktowane jest z jednej stro­ny dotyczącymi stylu architektury dyskusjami i regulacjami obowiązującymi w pruskim Kościele ewangelickim, a nieobecnymi w Kościele katolickim.
Z drugiej strony istniały też w państwie pruskim różnice między procedurami obowiązującymi przy zatwierdzania projektów kościołów obu wyznań, co ostatecznie wpływało na kształt architektoniczny nowych świątyń.
Poza tym bardzo rzadko zdarzało się, by ten sam architekt projektował kościoły obu konfesji.
Dlatego zasadny wydaje się zastosowany podział, mimo że wszyscy ci architekci wyznawali takie same zasady estetyczne, kształcili się w tych samych szkołach i działali w ramach narzucanych przez jeden czas i przestrzeń.

Ponieważ odrębności przemysłowego Górnego Śląska nie są powszechnie znane, początkowe fragmenty pracy omawiają pokrótce historię tego obszaru w czasie, gdy zyskiwał on swoją specyfikę, czyli od schyłku XVIII wieku.
Wobec specyfiki regionu zasadne wydaje się także przedstawienie zarysu historii architektury sakralnej na tym terenie.
Następnie, po krótkim przypom­nieniu dyskusji stylistycznych dotyczących architektury w XIX wieku w Europie i Prusach, a szczególnie architektury sakralnej, przechodzę do omówienia górnośląskich kościołów pochodzących z przełomu XIX i XX wieku.
Przed­stawiam je w kilku grupach. Podstawowym kryterium podziału jest autorstwo projektu, drugim, równie istotnym, kryterium stylistyczne. Staram się pokazać zmiany stylistyczne w twórczości architektów miejscowych, działających nie­mal wyłącznie na Śląsku, zachodzące równolegle do zmian, jakie dokonują się w całej ówczesnej architekturze.
Omówienie architektury tych kościołów zamykam podsumowaniem, w którym pokazuję też, jak podział Górnego Śląska na części polską i niemiecką wpłynął na miejscową architekturę sakralną.
Do pracy dołączony jest katalog kościołów, o których piszę.


SPIS TREŚCI :

I. WPROWADZENIE

Stan badań

II. GÓRNY ŚLĄSK W XIX WIEKU

III. SYTUACJA KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO NA GÓRNYM ŚLĄSKU

IV. BUDOWNICTWO SAKRALNE NA GÓRNYM ŚLĄSKU DO POCZĄTKU XIX WIEKU

V. ARCHITEKTURA SAKRALNA WIEKU XIX I POCZĄTKU XX

VI. KOŚCIOŁY NA GÓRNYM ŚLĄSKU W XIX I NA POCZĄTKU XX WIEKU

1. Architektura do czasu ustaw antykościelnych

2. Architektura po okresie Kulturkampfu

A. Architekci spoza Górnego Śląska

B. Kościoły Paula Jackischa i Ludwiga Schneidera

3. Kościoły budowane po roku 1905

VII. PO I WOJNIE ŚWIATOWEJ

VIII. PODSUMOWANIE

SUMMARY

KATALOG [katalog obejmuje opis kościołów w następujących miejscowościach]

Bojszowy ( Boischow )

Brzezie n. Odrą ( Hohenbirken )

Brzeźce ( Brzestz )

Bytom ( Beuthen )

Bytom - Bobrek ( Bobrek )

Bytom - Karb ( Karf )

Bytom - Łagiewniki ( Lagiewnik, Hohenlinde )

Bytom - Miechowice ( Miechowitz )

Bytom - Rozbark ( Rossberg )

Bytom - Szombierki ( Schomberg )

Chełm Śląski ( Gross Chelm )

Chorzów ( Königshütte )

Chorzów - Batory ( Kalina, Bismarckhütte )

Chorzów Stary ( Chorzow )

Gliwice ( Gleiwitz )

Gliwice - Bojków ( Schönwald )

Gliwice - Brzezinka ( Brzezinka )

Goczałkowice ( Goczalkowitz )

Kalety - Jędrysek ( Jendryssek )

Katowice ( Kattowitz )

Katowice - Bogucice ( Bogutschütz )

Katowice - Dąb ( Domb )

Katowice - Dąbrówka Mała ( Eichenau )

Katowice - Nikiszowiec ( Nickischschacht )

Katowice - Panewniki ( Panewnik Idaweiche )

Katowice - Szopienice ( Rosdzin, Schoppinitz )

Katowice - Załęże ( Zalenze )

Kobiór ( Kobier )

Koszęcin ( Koschentin )

Kuźnia Raciborska ( Rattiborhammer )

Lubomia ( Lubom )

Lyski ( Lissek )

Markowice ( Markowitz )

Miasteczko Śląskie ( Georgenberg )

Mokre ( Mokrau )

Mszana ( Mschanna )

Mysłowice ( Myslowitz )

Mysłowice - Brzezinka ( Brzezinka, Birkental )

Mysłowice - Dziećkowice ( Dzietzkowitz )

Nędza ( Nendza )

Ornontowice ( Ornontowitz )

Piekary Śląskie ( Deutsch Piekar )

Piekary Śląskie - Brzeziny Śląskie ( Birkenhain )

Piekary Śląskie - Brzozowice Kamień ( Kamin )

Piekary Śląskie - Dąbrówka Wielka ( Gross Dombrowka )

Pstrążna ( Pstronsna )

Radzionków ( Radzionkau )

Raszczyce ( Raschütz )

Ruda Śląska - Bielszowice ( Bielschowitz )

Ruda Śląska - Godula ( Godullahütte )

Ruda Śląska - Halemba ( Halemba )

Ruda Śląska - Kochłowice ( Kochlowitz )

Ruda Śląska - Nowy  Bytom ( Friedenshütte )

Ruda Śląska - Orzegów ( Orzegow )

Ruda Śląska ( Ruda )

Ruda Śląska - Wirek ( Antonienhütte )

Rybnik ( Rybnik )

Rydułtowy ( Nieder Rydultau )

Siemianowice - Michałkowice ( Michalkowitz )

Siemianowice Śląskie ( Laurahütte )

Suszec ( Sussetz )

Świętochłowice - Chropaczów ( Chropaczow, Schlesiengrube )

Świętochłowice - Lipiny ( Lipine )

Świętochłowice ( Schwientochlowitz )

Tarnowskie Góry - Bobrowniki ( Bobrownik )

Tarnowskie Góry - Nakło ( Naclo )

Tarnowskie Góry - Repty ( Repten )

Tarnowskie Góry - Strzybnica ( Friedrichshütte =

Tarnowskie Góry - Tarnowice Stare ( Alt Tarnowitz )

Tworóg ( Tworog )

Wieszowa ( Wieschowa )

Wodzisław ( Loslau )

Wodzisław - Marklowice ( Marklowitz )

Woszczyce ( Woszczytz )

Zabrze ( Zabrze, Hindenburg )

Zabrze ( Dorotheendorf, Zabrze, Hindenburg )

Zabrze - Mikulczyce ( Mikultschütz )

Zabrze - Rokitnica ( Rokittnitz )

Zabrze - Zaborze ( Zaborze, Hindenburg )

BIBLIOGRAFIA

Uwaga: jeden z ostatnich egzemplarzy z wyczerpanego u wydawcy nakładu, egzemplarz ze śladami magazynowymi (lekkie zarysowania i zagięcia tylnej okładki z małym zadarciem na dole przy grzbiecie; lekkie zagięcie bloku książki na dole) - jak na szczegółowych fot. (ostatnie trzy fot. przedstawiają oferowany egzemplarz) !