Spory o przedmiot poznania - KRZYSZTOF WIECZOREK

Z notatki wydawniczej :

W jaki sposób nasza świadomość kontaktuje się ze światem zewnętrznym? Czy miał rację Kartezjusz, twierdząc, że myślenie i rozciągłość przestrzenna to atrybuty dwóch odrębnych substancji? Czy pojęcia „rzecz" i „przedmiot poznania" się pokrywają? Czy poznanie może wykroczyć poza świat zjawisk i dotrzeć do rzeczy samych, takich, jakimi naprawdę są? Czy przedmiot, aby mógł być poznany, musi w ogóle istnieć? Te i wiele podobnych pytań stawiali sobie filozofowie niemal zawsze. Jednak w niezwykle płodnym intelektualnie okresie przełomu XIX i XX wieku badania teoriopoznawcze nasiliły się, problemy i stanowiska uległy radykalizacji, a metody badawcze stawały się coraz bardziej subtelne.

Książka Spory o przedmiot poznania zawiera zbiorowy portret intelektualny szczególnego pokolenia myślicieli europejskich, żyjących na przełomie stuleci. Ludzie ci bardzo serio traktowali swe powołanie poszukiwaczy i miłośników prawdy, stawiali sobie wysokie wymagania zarówno naukowe, jak i moralne, spierali się między sobą z pasją, ale i z wzajemnym szacunkiem. W tych sporach odkrywali nowe prawdy i powoływali do istnienia nowe, niejednokrotnie do dziś aktualne, kierunki filozoficzne.

O tym wszystkim opowiada żywo i barwnie, a zarazem kompetentnie, z uwzględnieniem szerokiej bazy źródłowej obejmującej ponad 300 nazwisk filozofów, prezentowana książka.

SPIS TREŚCI :

Wstęp

Część pierwsza

W KRĘGU MYŚLI FRANZA BRENTANA.
SPÓR O PRZEDMIOTY NIEISTNIEJĄCE

Rozdział 1. Brentano contra Brentano: od immanentnej inegzystencji do reizmu

Na początku był Arystoteles
Psychologia z empirycznego punktu widzenia
Nauka o entia rationis
Zwrot w poglądach na status przedmiotu
— Teoria sądu
— Zwrot w poglądach Franza Brentana w świetle komentarzy krytycznych
Między fenomenalizmem a reizmem
— Dwie interpretacje teorii intencjonalności
— Krytyka adekwacyjnej koncepcji prawdy
— Nowe spojrzenie na funkcje języka
Reizm późnego Brentana. Koncepcja modi przedstawień
— Przedmiot w znaczeniu autosemantycznym i synsemantycznym
— Przedmioty prawdziwe i fikcyjne
— Modus rectus i modus obliquus
— Reizm czy „psychizm"?
— Status epistemologiczny realiów
— Naoczność a oczywistość
— Oczywistość i modi czasowe

Rozdział 2. Kazimierz Twardowski — prekursor teorii przedmiotu

Jak powstała rozprawa o treści i przedmiocie przedstawień
Psychologiczny punkt wyjścia Twardowskiego
Przedmiot i treść aktów psychicznych
Ontologia przedmiotu przedstawienia
Co się dzieje, gdy przedmiot nie istnieje
Przedmioty istniejące i nieistniejące — kryteria tożsamości
Od psychologii do metafizyki

Rozdział 3. Husserl versus Twardowski. Spór o przedmiot intencjonalny

Husserl Anno Domini 1894
Husserl jako recenzent pracy Twardowskiego
Intentionale Gegenstände Edmunda Husserla
— Akt, treść i przedmiot
— Akt intencjonalny i jego przedmiot
Czym jest przedmiot intencjonalny?
— Krytyka koncepcji Twardowskiego
— Asumpcja i uniwersum dyskursu

Rozdział 4. Alexius Meinong i jego Gegenstandstheorie

Alexius Meinong, filozof i psycholog
Poza byciem i niebyciem
Teoria obiektywów
Habent sua fata obiecta

Rozdział 5. Et tu, Bertrand Russell, contra me? Spór Russella z Meinongiem

Russell jako recenzent i krytyk Meinonga
Teoretyczne zaplecze sporu
— Filozoficzne korzenie stanowiska Meinonga
— Bertranda Russella droga do filozofii
Płaszczyzna semantyczna sporu
— Meinong
— Russell
Teoria denotacji
Teoria denotacji a przedmioty nieistniejące


Część druga

Z INSPIRACJI KANTOWSKICH
SPÓR O MINIMUM TRANSCENDENTNE

Rozdział 6. Realizm krytyczny Aloisa Riehla

Alois Riehl i jego opus magnum
Poznanie i jego uwarunkowania
Rola założeń metafizycznych w określeniu zadań teorii poznania
Formalny i materialny aspekt poznania. Czyste apriori oraz transcendentne minimum
Świadomość i czyste apriori
Realizm jako punkt wyjścia
Realność świata zewnętrznego
Realizm krytyczny

Rozdział 7. Johannes Volkelt na tropie transsubiektywnego minimum

Pytanie o pewność poznania
Między Kantem a Heglem
Ku temu, co transcendentne
Punkt zwrotny teorii poznania — zasada logicznej konieczności
Struktura transsubiektywnego minimum
W stronę transcendentalnej ejdetyki

Rozdział 8. Heinrich Rickert — skok do królestwa wartości

Rickert i problem przedmiotu poznania
— Idea pracy
— Źródła inspiracji
Pytanie epistemologiczne
— W poszukiwaniu źródłowego ugruntowania poznania
— Co jest przedmiotem poznania?
— Polemika z realizmem. Problem transcendencji
— Poznanie jako relacja dwuargumentowa
— Świadomość i jej podmiot
Alternatywny model poznania
— Poznanie nie jest odwzorowaniem porządku rzeczy
— Pytanie o przedmiot sądu i obiektywny wzorzec poznania
— Rickert i problem minimum transcendentnego


Część trzecia

DRZEWA PO PROSTU SĄ ...
DYLEMATY FENOMENOLOGII

Rozdział 9. Badania logiczne

Znaczenie Badań logicznych Husserla
Brentano wobec Husserlowskiej krytyki psychologizmu
Ontologiczny horyzont Badań logicznych
Realizm czy idealizm? Fenomenologia Badań logicznych

Rozdział 10. Husserl w Getyndze

Husserl profesorem w Getyndze
Sąsiedztwo naukowe Husserla
— David Hilbert
— Georg Elias Müller
— Leonard Nelson
Recepcja idei Husserla w Monachium
Theodor Lipps i Edmund Husserl. Próba zbliżenia i jej fiasko
Inwazja monachijczyków na Getyngę

Rozdział 11. Fenomenologia transcendentalna i ontologiczna

Rozdźwięk wśród fenomenologów
Husserl a idealizm
— Stanowisko Romana Ingardena
— „Zwrot idealistyczny" Husserla w interpretacji Helmutha Plessnera
— Stanowisko Husserla
— Idealizm metodologiczny?
Husserl i monachijczycy
— Hedwig Conrad-Martius i jej program filozofii
— Husserl a problem „rzeczywistej rzeczywistości"
— Conrad-Martius jako krytyk Husserla
Fenomenologia transcendentalna a fenomenologia ontologiczna

Posłowie

Bibliografia

Indeks osobowy

Summary
Zusammenfassung