Rehabilitacja osób represjonowanych w latach 1944-1956 za działalność na rzecz niepodległego Państwa Polskiego

Monografię wydano jako Tom 1 Serii : Dissertationes Iuridicae Universitatis Silesiensis


Z notatki wydawniczej :

Prezentowana publikacja jest z jednej strony syntetycznym ujęciem rozrachunku prawnokarnego dokonywanego w warunkach zmiany systemu, z drugiej zaś strony stanowi wnikliwą analizę zakresu stosowania instytucji rehabilitacji, postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności represjonującego orzeczenia, materialnoprawnych przesłanek odpowiedzialności za szkodę spowodowaną karnymi i quasi - karnymi formami represji, roszczeń cywilnych statuowanych ustawą lutową.

Praca omawia także zagadnienie kompensacji szkód doznanych wskutek represji organów radzieckich.

Z okładki :

KATARZYNA SYCHTA jest doktorem nauk prawnych, adiunktem w Katedrze Prawa Karnego Procesowego Uniwersytetu Śląskiego. Autorka kilku opracowań z zakresu problematyki karnoprocesowej. Zasadniczym przedmiotem jej zainteresowań pozostaje kwestia rehabilitacji osób represjonowanych za działalność na rzecz suwerenności politycznej Państwa Polskiego. Obszar naukowych zainteresowań Autorki obejmuje nadto problematykę nadzwy­czajnych środków odwoławczych oraz zagadnienia dotyczące styku prawa cywilnego i procedury karnej.

Książka stanowi skróconą wersję rozprawy doktorskiej, obronionej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w dniu 14 września 2004 r. W czerwcu 2005 r. rozprawa uzyskała wyróżnienie w XL Ogólnopolskim Konkursie „Państwa i Prawa" na najlepsze prace habilitacyjne i doktorskie z dziedziny nauk prawnych.

SPIS TREŚCI :

Wykaz skrótów

— Akty prawne
— Organy orzekające
— Periodyki
— Inne

Wprowadzenie

Rozdział I
Rozrachunek prawnokarny dokonywany w warunkach zmiany systemu politycznego

§ 1. Prawny wymiar zmian politycznych
§ 2. Dopuszczalność zachowań sprzecznych z prawem
§ 3. Aksjologiczne ugruntowanie postulatu rehabilitacji osób represjonowanych
§ 4. Normy obrachunkowe z perspektywy doktrynalno-historycznej
§ 5. Obrachunek z przeszłością a zasada państwa prawnego
1. Konflikt treści norm z formalnymi właściwościami prawa stanowionego w państwie prawnym
2. Demokratyczny charakter norm rehabilitujących represjonowanych działaczy opozycji
§ 6. Prawnokarny obrachunek z przeszłością jako element właściwego ładu społecznego

Rozdział II
Zakres zastosowania instytucji rehabilitacji

§ 1. Kryteria wyznaczające zakres działania mechanizmu rehabilitacji
§ 2. Kryterium organu ferującego represjonujące orzeczenia
§ 3. Temporalny zakres dopuszczalności rehabilitacji działaczy opozycyjnych
§ 4. Przedmiotowy zakres dopuszczalności rehabilitacji działaczy opozycyjnych
1. Związek czynu zarzucanego lub przypisanego z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego
A. Podmiotowa strona działalności niepodległościowej
B. Przedmiotowa strona działań na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego
2. Wydanie orzeczenia wobec osób przeciwstawiających się określonym formom polityki rolnej władz komunistycznych
3. Wydanie orzeczenia z powodu prowadzenia działalności opozycyjnej
4. Wydanie orzeczenia za czyn popełniony celem uniknięcia represji z tytułu prowadzenia działalności opozycyjnej
5. Ograniczenie przedmiotowego zakresu dopuszczalności stosowania instytucji rehabilitacji

Rozdział III

Postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nieważności represjonującego orzeczenia

§ 1. Charakter prawny postępowania rehabilitacyjnego
§ 2. Konkurencja procedur nadzwyczajno-odwoławczych
§ 3. Przedmiot kontroli dokonywanej w trybie określonym w ustawie lutowej
§ 4. Zasięg kontroli dokonywanej w trybie ustawy lutowej
§ 5. Status procesowy osoby represjonowanej
§ 6. Możliwość posługiwania się regułą in dubio pro reo w procesie ustalania przedmiotowych podstaw rehabilitacji
§ 7. Przesłanki przeprowadzenia postępowania rehabilitacyjnego
1. Podsądność
2. Właściwość
3. Wniosek o stwierdzenie nieważności represjonującego orzeczenia
4. Ujemne przesłanki procesowe
§ 8. Przebieg postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności
1. Postępowanie w przedmiocie odtworzenia akt sprawy objętej wnioskiem o stwierdzenie nieważności
2. Uczestnicy postępowania rehabilitacyjnego
3. Posiedzenie w przedmiocie rehabilitacji
4. Decyzje podejmowane w kwestii rehabilitacji osoby represjonowa­nej
5. Obowiązki sądu powstające w związku z wydaniem orzeczenia
6. Rozstrzygnięcie o podaniu do publicznej wiadomości postanowienia stwierdzającego nieważność
7. Kontrola orzeczeń wydanych w postępowaniu rehabilitacyjnym
8. Koszty postępowania w przedmiocie rehabilitacji

Rozdział IV
Materialnoprawne przesłanki odpowiedzialności za szkodę spowodowaną karnymi i quasi-karnymi formami represji

§ 1. Charakter prawny roszczeń odszkodowawczych
§ 2. Materialnoprawne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu represjonowania działaczy opozycyjnych
1. Pojęcie materialnoprawnych przesłanek odszkodowania
2. Szczególne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej
A. Istnienie prawomocnego postanowienia stwierdzającego nieważ­ność represjonującego orzeczenia
B. Względy słuszności
C. Stosowanie wobec działacza opozycyjnego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania
D. Faktyczne pozbawienie działaczy opozycyjnych życia albo wolności
3. Ogólne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej
A. Szkoda spowodowana karnymi i quasi-karnymi formami represji
B. Ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności ze względu na zachowanie osoby legitymowanej do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych
C. Związek przyczynowy pomiędzy karnymi i quasi-karnymi formami represji a powstałą szkodą
§ 3. Roszczenie o pokrycie kosztów symbolicznego upamiętnienia osoby re­presjonowanej (art. 9 ustawy)
§ 4. Roszczenie o zwrot lub zasądzenie równowartości przedmiotów (art. 10 ustawy)

Rozdział V
Dochodzenie roszczeń cywilnych statuowanych ustawą lutową

§ 1. Roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie
1. Legitymacja do realizacji roszczeń odszkodowawczych
A. Sukcesja roszczeń odszkodowawczych
B. Następcy osoby represjonowanej
C. Dziedziczenie roszczeń odszkodowawczych
2. Wielość wierzycieli
3. Terminy dochodzenia roszczeń odszkodowawczych
A. Roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie wskazane w art. 8 ust. 1 ustawy
B. Roszczenie o uzupełnienie skompensowanej uprzednio szkody i krzywdy (art. 8 ust. 4 ustawy)
C. Roszczenia o odszkodowanie-kodeks i zadośćuczynienie określone w art. 11 ust. 1 i 2 ustawy
4. Przesłanki postępowania odszkodowawczego
A. Podsądność sądom karnym
B. Właściwość rzeczowa i miejscowa sądu
C. Istnienie stron procesowych
D. Wniosek
E. Prawomocność materialna
F. Zawisłość sprawy
G. Wzajemność w państwie obcym
5. Postępowanie przed sądem I instancji
6. Środki zaskarżenia w postępowaniu odszkodowawczym
§ 2. Roszczenie o pokrycie kosztów symbolicznego upamiętnienia osoby represjonowanej (art. 9 ustawy)
§ 3. Roszczenie o zwrot rzeczy lub zasądzenie ich równowartości (art. 10 ustawy)

Rozdział VI. Kompensacja szkód doznanych wskutek represji organów radzieckich

§ 1. Represje sowieckie wobec polskich działaczy niepodległościowych
§ 2. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy ZSRR w świetle pierwotnego brzmienia ustawy lutowej
§ 3. Przejęcie odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez ZSRR
§ 4. Kompensacja szkód wyrządzonych przez ZSRR w świetle obecnie obowiązującej wersji ustawy lutowej
1. Założenia nowelizacji z dnia 16 lipca 1998 r.
2. Materialnoprawne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu represjonowania działaczy niepodległościowych
A. Prowadzenie działalności niepodległościowej
B. Represyjne działania organów radzieckich
C. Szkoda i związek przyczynowy
3. Legitymacja do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych
4. Terminy dochodzenia roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie
5. Tryb realizacji roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie

Bibliografia