Archeologia regionu cieszyńskiego. Stan badań - EDELGARDA M. FOLTYN, JERZY SZYDŁOWSKI, EUGENIUSZ FOLTYN

Z notatki wydawniczej :

Jest to zmieniona, uzupełniona i poszerzona wersja niepublikowanego opracowania Stan badań archeologicznych regionu cieszyńskiego

(z 1996 r.) , w którego powstaniu uczestniczył Profesor Jerzy Szydłowski.

Praca prezentuje stan archeologicznego rozpoznania regionu cieszyńskiego wyodrębnionego na podstawie kryterium geograficznego - obszaru, którego oś stanowi rzeka Olza. Na północy jego granica sięga pasa od ujścia Olzy do wododziału Białej i Soły. Na południu dochodzi do działu wodnego między Odrą i Wisłą a Wagiem. Granica wschodnia pokrywa się z wododziałem Białej i Soły, granica zachodnia zaś z wododziałami Ostrawicy / Ondřejnicy i Ostrawicy / Odry oraz z lewym brzegiem Odry.

Praca obejmuje pradziejowe i wczesnośredniowieczne materiały archeologiczne. Wykorzystano w niej dane na temat archeologicznych odkryć i badań wykonanych w regionie cieszyńskim do połowy lat dziewięćdziesiątych XX w., z uzupełnieniami o ważniejsze osiągnięcia z lat późniejszych (do roku 2002).

Zebrane i ogólnie skomentowane informacje na temat odkryć i badań przedstawiono w formie katalogowej. Oddzielnie ujęto wyniki badań wykopaliskowych, badań powierzchniowych i odkrycia przypadkowe. Ich uzupełnieniem są mapy z rozmieszczeniem badanych stanowisk archeologicznych i przypadkowych odkryć.

Słowo wstępne [fragment] :

Pierwsza wersja tej pracy, zatytułowana Stan badań archeologicznych regionu cieszyńskiego, ujrzała światło dzienne w 1996 r. Stanowiła ona jedno z ostatnich dzieł, w którego powstaniu uczestniczył Profesor Jerzy Szydłowski. Niestety, z przyczyn niezależnych od autorów nie została wówczas opub­likowana. Dopiero obecnie, z inicjatywy Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, praca może ukazać się drukiem. Biorąc pod uwagę upływ czasu i związany z nim postęp badań konieczne stało się dokonanie zmian i posze­rzenie tekstu.

Po pierwsze, należało uzupełnić dane w odniesieniu do „starych" stanowisk.
W drugiej kolejności niezbędne było uwzględnienie nowych odkryć (z lat 1995—2002). W tym przypadku wzięto pod uwagę tylko stanowiska, które doczekały się bodaj wzmiankowania w literaturze.

Wyjątek uczyniony został dla odkryć amatorskich. Informacje o tego typu odkryciach najłatwiej ulegają „zaprzepaszczeniu" i „zapomnieniu". Podstawową przyczyną takiego, a nie innego zakresu zmian jest ograniczony dostęp do dokumentacji AZP czy — szerzej — konserwatorskiej. Nie dość na tym — pewna grupa znale­zisk znajduje się w opracowaniu czy wręcz czeka na opracowanie. Inten­cją współautorów było także zachowanie pracy w postaci możliwie jak najmniej odbiegającej od wersji będącej wspólnym dziełem trzech, a nie dwóch autorów.

Do wzbogacenia zasobów źródłowych doszło, nie bez udziału współauto­rów, w ostatnich 6—7 latach w głównej mierze w wyniku badań powierzchniowych. Badania odbywały się nade wszystko w ramach akcji AZP ...

Lista stanowisk archeologicznych regionu cieszyńskiego ujęta w tabeli (p. 4 spisu treści) obejmuje 259 pozycji w następujących miejscowościach :

POLSKA

Bażanowice
Bielowicko
Bielsko-Biała
Brenna
Bronów
Buczkowice
Bystra
Cieszyn
Cisownica
Czechowice-Dziedzice
Dzięgielów
Goczałkowice Zdrój
Godów
Godziszów
Goleszów
Gołkowice
Gorzyce
Gorzyczki
Grodziec Śląski
Gumna
Haźlach
Istebna
Janowice          
Jasienica
Jastrzębie Zdrój
Jaworze
Jaworzynka
Kisielów
Koniaków
Kończyce Małe
Kończyce Wielkie
Kowale
Leszna Górna
Lipowa
Łaziska
Łazy
Mazańcowice
Międzyrzecze Dolne
Międzyrzecze Górne
Ochaby Małe
Ochaby Wielkie
Ogrodzona
Olza
Pielgrzymowice
Podbucze
Pogwizdów
Pruchna
Puńców
Rybarzowice
Simoradz
Słotwina
Strumień
Turza Śląska
Ustroń
Wilkowice
Wisła
Wisła Mała
Wisła Wielka
[?] Zamarski
Zebrzydowice
Żabków

REPUBLIKA CZESKA

Albrechtice
Bohumín
Bukovec — Písek
Český Těšín
Dštmarovice
Dobrá
Dolní Lutyně
Frýdek-Místek
Havířov
Horní Suchá
Horní Terlicko
Hradiště
Chleb ovice
Chotěbuz
Jablunkov
Karviná — Fryštát
Komorní Lhotka
Ludgeřovice
Mosty
Mosty, Przełęcz Jabłonkowska
Návsí
Orlová — Lazy
Ostrava
Pudlov
Rychvald
Řepiště
Skalice
Skřečoň
Starý Bohumín
Stařic
Stonava
Sviadnov
Třinec
Věřňovice
Vratimov
Vysní Lhota
Frýdlant nad Ostravicí



SPIS TREŚCI :

1. Słowo wstępne

2. Wprowadzenie

3. Omówienie stanu badań

3.1. Odkrycia przypadkowe
3.2. Badania powierzchniowe
3.3. Badania wykopaliskowe
3.4. Archeologia regionu cieszyńskiego w literaturze przedmiotu

4. Lista stanowisk archeologicznych

5. Katalog stanowisk archeologicznych

5.1. Odkrycia przypadkowe
5.2. Badania powierzchniowe
5.3. Badania wykopaliskowe

6. Literatura

Summary
Shrnuti