Kolory Europy. Odzież i stroje ludowe - Barbara Bazielich

Wydawnictwo uzyskało wyróżnienie Marszałka Województwa Śląskiego
za Wydarzenie Muzealne Roku 2008 w kategorii „Publikacje”.


Z notatki wydawniczej :

W swojej najnowszej książce, prof. Barbara Bazielich przybliża czytelnikom stroje ludowe 37 europejskich krajów.
Bogato ilustrowana publikacja prezentuje zarówno ubiory dawne, jak i używane obecnie.

Odzież i stroje regionalne – w przeciwieństwie do historycznych dworskich i mieszczańskich – po dzień dzisiejszy są noszone w niektórych rejonach krajów europejskich. Używają ich na co dzień i od święta pojedyncze osoby oraz różne grupy społeczne i zespoły folklorystyczne. Taki stan rzeczy wynika z rozmaitych przyczyn – mniej lub bardziej złożonych. Niektóre ubiory okazały się bardzo funkcjonalne i praktyczne, inne stanowią wyraz przywiązania do tradycji i własnych korzeni lub uzewnętrzniają lokalny patriotyzm.
Są upodobaniem w strojności oraz dowodem pozycji materialnej i społecznej, a przez to także pewnej więzi ze współmieszkańcami danej miejscowości czy okolicy. Ta łączność albo odmienność uwidacznia się zwłaszcza podczas zbiorowych uroczystości, np. kościelnych procesji, święta kwiatów, zakończenia winobrania, wiosennego wypędu bydła czy owiec, zbioru jesiennych plonów, a także podczas uroczystości rodzinnych, przede wszystkim weselnych.

Według pokoleniowego przekazu obrzędowe uroczystości, podobnie jak codzienność, niedziela i święto, wymagają dostosowania form odzieży i stroju zależnie od wieku i stanu osób oraz danej okoliczności.
Znajduje to odzwierciedlenie w odpowiednim gatunku tkanin, modelu określonej części odzieży, sposobie noszenia, wystawniejszych ozdobach, takich jak: hafty, koronki, pasmanteria, wstążki bądź biżuteria (niekoniecznie metalowa, ale w postaci korali, paciorków czy muszli).

Ukazanie tego zróżnicowania w poszczególnych krajach i regionach oraz barwności strojów jest głównym celem książki. Ma ona pomóc Czytelnikowi w ogólnej orientacji o typie i charakterze strojów ludowych noszonych niegdyś i obecnie przez rodzimych mieszkańców krajów, które istnieją na mapie współczesnej Europy. Omówiono zatem stroje 37. krajów, pomijając sytuację w małych państwach – księstwach, takich jak: San Marino, Monte Carlo, Andora, Lichtenstein, Luksemburg, gdzie stroje często upodobniają się do noszonych w regionach państw ościennych.

Rozległa problematyka dotycząca strojów ludowych, a związana nie tylko z ich formą, surowcami, historią, tradycjami, obyczajami, wierzeniami, wytwórcami, terminologią, ale także regionalnymi odmianami w poszczególnych krajach, została tutaj jedynie zasygnalizowana.
Wielostronność zagadnień tego charakterystycznego, niezwykle interesującego fenomenu kulturowego wymaga bowiem odrębnych opracowań.

W książce, na ile to było możliwe, starano się zwrócić uwagę także na formy najbardziej proste, archaiczne oraz lokalne i rodzime, które z biegiem czasu ulegały pewnym zmianom i dostosowywały się do nowości, jakie niosła moda miejska i dworska.
W poszczególnych krajach proces ten miał indywidualny charakter. Przebieg ożywionych dróg handlowych sprawił, że kraje zachodnie i północne, zwłaszcza nadoceaniczne, dosyć wcześnie zaczęły korzystać z obcych towarów i wzorów niektórych części odzieży. Inne kraje – częściowo Europy środkowej i wschodniej, a także południowo-wschodniej – nieco dłużej były wierne rodzinnym tradycjom.
Wpływała na to między innymi sytuacja polityczna, zwłaszcza niewola ograniczająca swobody, ale też inspirująca podtrzymywanie pokoleniowych tradycji. Zachodzące zmiany nie następowały jednak raptownie i trwały niejednokrotnie przez dwa – trzy pokolenia, co na podstawie różnych źródeł można prześledzić mniej więcej od II połowy XVIII wieku.
Wcześniej bowiem o ludziach z gminu ani niewiele pisano, ani niewiele uwzględniano ich w ikonografii. Toteż zebrane w książce informacje odnoszą się głównie do XIX i XX wieku oraz do czasów obecnych, ukazując żywotność niektórych strojów pomimo nowoczesnych stylów ubioru.
Zwrócenie uwagi na wielość form i specyfikę tradycyjnych strojów ludowych różnych zakątków Europy może być również ważkim atutem każdego regionu w przeciwstawianiu się ogólnej unifikacji i globalizacji.


TREŚĆ :

Słowo od Wydawcy

Wstęp

Dania

Islandia

Norwegia

Szwecja

Laponia

Finlandia

Estonia

Łotwa

Litwa

Białoruś

Rosja

Ukraina

Polska

Słowacja

Czechy

Węgry

Rumunia

Mołdawia

Bułgaria

Macedonia

Grecja

Albania

Czarnogóra

Serbia i Kosowo

Bośnia i Hercegowina

Chorwacja

Słowenia

Włochy

Austria

Szwajcaria

Niemcy

Holandia

Belgia

Francja

Hiszpania

Portugalia

Wielka Brytania i Irlandia

Zakończenie

Słowniczek terminów

Spis i źródła ilustracji

Bilder- und Quellenverzeichnis

Index of illustrations and sources

Zusammenfassung

Summary