Psychologia w pracy sędziego - Zbigniew Marten

Z okładki :

Dr Zbigniew Marten — psycholog, absolwent Uniwersytetu Wrocław­skiego. Po studiach, jako stypen­dysta Centralnego Zarządu Zakła­dów Karnych, podjął pracę w Zak­ładzie Karnym w Nysie, skąd prze­szedł do Okręgowego Zarządu Zak­ładów Karnych w Katowicach. Od 1982 r., po półrocznej pracy w szkol­nictwie specjalnym, podjął pracę naukowo-dydaktyczną w szkolnic­twie wyższym.
W latach 1982—1997 starszy asystent, potem adiunkt w Pracowni Psychologii Sądowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, później - do 2004 r. - w cieszyńskiej Filii Uniwersytetu Śląskiego i w Zakładzie Psychologii Górnośląskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Mysłowicach. W roku akademickim 2006/07 Dziekan Wydziału Nauk Społecznych Wyższej Szkoły Administracji w Bielsku-Białej. Od 2005 r. wykładowca w Szkole Wyższej Humanitas w Sosnowcu. Doktor nauk humanistycznych w zakresie psychologii sądowej.
Współautor programu i kierownik pierwszych w Polsce podyplomowych studiów psychologii sądowej prowadzonych od 1987 r. przez Katedrę Psychologii Klinicznej Uniwersytetu Śląskiego.
Twórca programu i organizator podyplomowych studiów pedagogiki sądowej i mediacji prowadzonych od 2001 r. w Górnośląskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej, potem także w sosnowieckiej Humanitas. Jako biegły sądowy sporządził na potrzeby sądów, prokuratur i policji okręgów małopolskiego, nowosądeckiego, opolskiego i śląskiego ponad 500 opinii w sprawach nieletnich, karnych i rodzinnych. W latach 1988—2008 wykładowca psychologii sądowej dla aplikantów z terenu obecnej apli­kacji katowickiej oraz szkoleń kadry sędziowskiej i prokuratorskiej w kilku okręgach południowej Polski.
Autor „Wstępu do psychologii sądowej" - wydanego w 1990 r. pierwszego w polskiej literaturze naukowej kompleksowego opracowania zagadnień psychologii sądowej. Promotor kilkuset prac licencjackich, magisterskich i podyplomowych z zakresu pedagogiki i psychologii oraz zastosowań tych dyscyplin w innych obsza­rach teorii i praktyki.
W naukowym dorobku ma ponad pięćdziesiąt, opublikowanych w kraju i za granicą, prac zwartych, artykułów, recenzji i tłumaczeń z języków obcych. Odbywał staże naukowe na uniwersytetach: Humboldta w Berlinie, Tomaša Baty w Zlinie i Jana Komenskeho w Bratysławie.

Ze Wstępu :

Pomysł niniejszego opracowania powstał w trakcie moich prelekcji wygłaszanych latem i jesienią 2004 r. do sędziów różnych specjalności pracujących w apelacji katowickiej.
Bezpośrednim inspiratorem i głównym motorem realizacji zamysłu stał się Pan Sędzia Jan Góra – Okręgowy Kierownik Szkolenia w Katowicach, któremu w tym miejscu pragnę wyrazić podziękowanie za pomysł i inicjatywę oraz za cierpliwość w momencie, gdy termin ukończenia tej książeczki trochę się przedłużył.
Stało się tak dlatego, że w zasadzie jest ona na gruncie naszej literatury pierwszą pozycją tego typu.
Psycholodzy pisali już o psychologii, kierując swe prace właśnie do prawników. Były to najczęściej opracowania srodze poważne, gęsto przetykane fachową nomenklaturą.
Nie było natomiast opracowań o mniejszym ciężarze teoretycznym, odchodzących od zagadnień psychologii klinicznej i sądowej, a dotykających zagadnień psychologii pracy sędziego.
Usiłowałem zgłębić, na ile to było możliwe, dostępną mi literaturę badającą właśnie psychologiczne okoliczności pracy sędziego.
Nie jest tego zbyt wiele. Poza zawodowymi prawnikami nikt nie miał dotąd odwagi pisać o psychologii sędziego. Postanowiłem się odważyć.
Książeczka niniejsza pomyślana jest jako materiał uzupełniający sędziowskie szkolenia z zakresu psychologii.
W pierwszej części, którą ostrożnie nazwałem „w zasadzie teoretyczną”, chciałem Czytelnikowi przybliżyć podstawowe kwestie psychologiczne ze szczególnym uwzględnieniem tego, co my – psycholodzy – możemy we współpracy z sędziami zaoferować. Dokonałem zatem poszerzonego opisu różnych zagadnień opiniodawczych, które lepiej lub gorzej, ale potrafimy już przed sądem referować.
Druga część, zatytułowana dość poważnie „praktyczne problemy psychologii pracy sędziego”, jest już w swej treści lżejsza.
Wzorem opracowań poświęconych pracy menedżerów, nauczycieli czy handlowców postanowiłem przedstawić niektóre problemy zawodowe pracy sędziego w ich psychologicznym kontekście. Wzorując się na pracach moich kolegów innych specjalności, przytoczyłem kilkanaście zadań, ćwiczeń i testów sprawdzających wybrane dyspozycje osobowe i zawodowe.
W nadziei na łaskawe Państwa Czytelników przyjęcie książeczkę niniejszą przedkładam.


SPIS TREŚCI :


Wstęp

CZĘŚĆ PIERWSZA – W ZASADZIE TEORETYCZNA

ROZDZIAŁ I
Związki psychologii z prawem

1. Psychologia jako nauka – tradycje, stan obecny, perspektywy rozwojowe
2. Krótki zarys historii psychologii sądowej
3. Psychologia sądowa – podstawowe pojęcia

ROZDZIAŁ II
Psychologiczne wyznaczniki wiedzy zawodowej sędziego

1. Opinie i postawy zawodowe, czyli co sędziowie myślą o swojej pracy
2. Wiadomości specjalne jako kryterium powołania biegłego, czyli kto faktycznie będzie sądowi przydatny jako biegły
3. Wybrane psychologiczne kategorie opiniodawcze, czyli w czym opinia psychologiczna może pomóc sędziemu orzekającemu

CZĘŚĆ DRUGA – PRAKTYCZNE PROBLEMY PSYCHOLOGII PRACY SĘDZIEGO

ROZDZIAŁ III
Czynniki ułatwiające i utrudniające sukces zawodowy

1. Krytyczne i twórcze myślenie
2. Asertywność i sprawność w komunikacji interpersonalnej
3. Motywacja do pracy i osobowość

ROZDZIAŁ IV
Wybrane elementy organizacji pracy

1. Organizacja stanowiska pracy
2. Organizacja czasu pracy
3. Stres pracy i wypalenie zawodowe

Odpowiedzi na testy

Źródła ilustracji