Droga przez mękę i łagry „GUŁAGU" - Krzysztof Janusz Werner

Z informacji Wydawnictwa :

Literatura o sowieckich łagrach znana jest z książek „Inny świat” Herlinga-Grudzińskiego, „Archipelag Gułag” Sołżenicyna oraz „Gułag” Anne Applebaum.
Wyjątkowość wspomnień „Droga przez mękę i łagry Gułagu” opolanina Krzysztofa Wernera polega na tym, iż prezentuje w pełni udokumentowane własne przeżycia łagrowe na tle kresowej młodości oraz rodzinnych relacji, również po zakończeniu 11-letniej gehenny w sowieckich więzieniach.
Są więc wzruszające wspomnienia z dzieciństwa spędzonego w Drohobyczu i w Tarnopolu „okraszone” drohobycko-lwowskim bałakiem, pierwszej okupacji sowieckiej, potem niemieckiej i kolejnej, już „ostatecznej” sowieckiej, po roku 1944.

W książce opisane zostały niewiarygodne doznania i przeżycia, możliwe tylko w warunkach sowieckiego więziennictwa, zaznane przez młodego żołnierza Armii Krajowej, którego patriotyzm ukształtowany został w drugiej Rzeczypospolitej.
Młodego żołnierza, a właściwie chłopca, który w nieludzkich warunkach osiąga dojrzałość w ciągu 11 lat uwięzienia, nie tracąc swego oddania Ojczyźnie. I co ciekawe, własne przeżycia nie wybijają się w opisie na plan pierwszy.
Bardzo istotne jest tu tło, warunki panujące w kolejnych łagrach, specyfika sowieckiego „prawodawstwa”, stosunki międzyludzkie, warunki bytowania i – dotąd nie spotykane w literaturze łagrowej – odtworzone z pamięci własnej i wspomnień współwięźniów znakomite szkice i rysunki budynków łagrowych, ich konstrukcje, rozmieszczenie i wewnętrzne „urządzenia”.

Autor książki Krzysztof Janusz Werner nie doczekał jej ukazania się, zmarł 23 kwietnia 2013 r.


Z okładki :

A więc – WORKUTA !

Do ciężkiej, wyniszczającej pracy wychodzimy pod konwojem na 2-gą i 3-cią zmianę, czyli cały czas w ciemnościach polarnych nocy i przy przejmujących minus 40-, 45-cio stopniowych mrozach, przenikających „na wylot" zniszczone obozowe łachy. Pracujemy przy rozładunku tzw. „wiertuszek" - otwartych wagonów kolejowych, które przywożą z „południa" zbity, zamarznięty na kamień żwir.
Wykuwamy go w wagonach, a raczej „dłubiemy" kilofami i łomami w scenerii „Zapolaria" rozświetlanego o ironio, wspaniałymi feeriami zorzy polarnej. Byle prędzej, byle więcej, bo wagony nie mogą tarasować szlaku, który właśnie „wchłania" ów żwir, sypany i podbijany przez okrągły rok pod podkłady kolejowe magistrali, eksploatowanej do granic wytrzymałości przez transporty węgla z workutińskich kopalń, przeznaczony dla potrzeb przemysłu w głębi Sowieckiej Rosji. Łupiemy więc na przemian w trójkę żwir, wyrzucamy go z wagonu na pobocze łopatami i pomimo nieprzerwanego ruchu, coraz to któryś z nas leci do rozpalonego ogniska rozgrzewać skostniałe nogi, choć obute są w wojłokowe „walenki".

Ognisko - nieodłączny atrybut pracujących „zeków" o którym w łagrach mawiano: „kostior - kak Taszkient gorod chlebnyj"! (z ros. w przenośni: ognisko jak Taszkient, miasto dobroczynnego ciepła i chleba); ognisko bywało zawsze obsiadłe przez kupkę „pieriekur-szczikow", szczególnie w zimie, kiedy to trzeba było cyklicznie „odmrażać" zmarznięte nogi, ręce i nosy.
Najgorszą przy ognisku była jednak drzemka, której sprzyjało ciepło buchających płomieni, z przodu grzało, z tyłu człowiek powolutku zamarzał, a sypiące się skry nierzadko przepalały lichy materiał „buszłata", zaczynała się tlić wata i dyżurujący „ogniskowy" budził drzemiących okrzykiem: „gorisz"! (z ros. palisz się, płoniesz), co z zasady kwitowano powszechnym śmiechem i wspólnie gaszono tlące się „buszłaty".


SPIS TREŚCI :

OD AUTORA

ZOFIA CIESIELSKA — Recenzja przygotowanych do publikacji wspomnień p. Krzysztofa Wernera pt. Droga przez mękę i łagry „Gułagu"

Pismo Sekretarza Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa dr. hab. ANDRZEJA KRZYSZTOFA KUNERTA

CZĘŚĆ I — PROLOG

Rozdział 1 — Koligacje rodzinne

Rozdział 2 — Dzieciństwo

Rozdział 3 — Pierwsza okupacja sowiecka

Rozdział 4 — Okupacja niemiecka

Rozdział 5 — Druga okupacja sowiecka

Dokumenty i fotografie — Tabl. I — VI

CZĘŚĆ II — Na „NIELUDZKIEJ ZIEMI" — droga przez mękę i łagry „GUŁAGU"

Rozdział 1 — Więzienie śledcze drohobyckiego NKWD 26 X 1944 r. — 23 III 1945 r.

Rozdział 2 — Więzienie w drohobyckich „Brygidkach", 23 III — 12 IV 1945 r.

Rozdział 3 — Lwowski łagier „pieriesylny" (przesyłowy) Lwów-Podzamcze, ul. Pełtewna 13 IV — 21 VII 1945 r.

Rozdział 4 — „Etap" - od Lwowa do Krzywego Rogu 21 VII — 5 VIII 1945 r.

Rozdział 5 — „KRIWOJ ROG" - Krzywy Róg 5 VIII 1945 r. — 20 V 1946 r.

Rozdział 6 — Więzienie w Dniepropietrowsku  21 V — 25 V 1946 r. i „etap" na „Dalnij Siewier" (Daleką Północ) od 25 V do 8 VI 1946 r.

Rozdział 7 — „PECZORA" - Siew. Peczorskoj Ż.D, p/ja 274 „Peczorłag" - Łagier Przesyłowy od 8 VI do 22 VI 1946 r.

Rozdział 8 — „SIWAJA MASKA" - Łag. Otd. - Podobóz Nr 68 „Workutłaga" - Łag. Punkt - ŁP Nr 4, p/ja. 223/25

Rozdział 9 — Łag.-Punkt „SOWCHOZ STARYJ ABIEŹ" - „Siewpieczłag" - Peczorskl ITŁ, - p/ja. 274 i Komandirowka „JUSNARA" od 18 VII do ok. 8 X 1946 r.

Rozdział 10 — Workucko-Peczorski „ITŁ", Workutpieczłag, Workutłag, Workutstroj; Łag.-Otd. - podobóz NR 2, miasto WORKUTA, ITŁ, p/ja. 223/7 od 10 X do ok. 18 XII 1946 r.

Rozdział 11 — „WORKUTŁAG", Łag. Punkt - Punkt Obozowy „OP", przystanek „JUŃ-JAGA" przed stacją Kolei Peczorskiej, CHANOWIEJ p/ja. 274 - AA
od 18 XII 1946 r. do 14 V 1947 r.

Rozdział 12 — „WORKUTŁAG", Ł.O. - Łag. Otd. („Łagiernoje Otdielienije" - Podobóz) NR 63, stacja Kolei Peczorskiej PIESCY wzgl. PIESIEC p/ja. 223/23 od 14 V do 15 V 1947 r.

Rozdział 13 — „WORKUTŁAG", Ł.O. - Łag. Otd. („Łagiernoje Otdielienije" - Podobóz) NR 27, stacja Kolei Workuckiej MULDA,  p/ja. 223/54 od 15 V do 19 VI 1947 r.

Rozdział 14 — „WORKUTŁAG", Ł.O. - („Łagiernoje Otdielienije") Podobóz przejściowy, stacja Kolei Peczorskiej CHANOWIEJ, p/ja. 223/23 od 19 VI do 26 VI 1947 r.

Rozdział 15 — Północny Zarząd Obozów Budowy Kolei MWD. Północnopeczorski „ITŁ", „ŁK" - Łagiernaja Kołonna „CZUM", p/ja. 274/6.M., stacja kolejowa CZUM - Odcinka Kolei Peczorskiej (66 km na płd.-zachód od WORKUTY) od 26 VI do 30 VI 1947 r.

Rozdział 16 — Północny Zarząd Obozów Budowy Kolei MWD w m. ABIEŹ (169 km na płd.-zachód od WORKUTY), „Obski ITŁ i BUDOWA 501", - „ŁK" - Łagiernaja Kołonna NR 21 - „WORKUTA-WOM", p/ja. 278/19,20 - Odcinek budowy linii kolejowej CZUM-JELECKIJ ( 40 km ) - SALECHARD, od 3 VII 1947 r. do 30 VI 1948 r.

Rozdział 17 — „MINIERALNYJ ŁAGIER" - Obóz Specjalny Nr 1, „Osobłag Nr 1", „MINŁAG" - Mineralny ITŁ, założony 28.02.1948 r. w pomieszczeniach Intińskiego ITŁ; podporządkowany: „GUŁAG": adres : Korni ASSR, Kożwińskij rajon, posiołok INTA, p/ja - 388; Naczelnicy : płk I. I. Smirnow — od 04.1948 do 10.1948; płk sł. adm. (gen.) M. I. Chalejew — 10.1948 do 01.1952; gen.-mjr Monachow - 1.03.1952; ppłk I. G. Kozłow - 11.1953 do 05.1955; płk P. S. Iwiew — 11.05.1954 do 19.08.1954; „Łagiernoje Otdielenije - Podobóz NR 5" - szpital i obóz przesyłowy: adres jw., p/ja - 388/15; INTA od 1 VII do 5 VII 1948 r.

Rozdział 18 — „MINIERALNYJ ŁAGIER" - (Obóz Specjalny Nr 1, „Osobłag Nr 1"), „MINŁAG" - Mineralny ITŁ; „Łagiernoje Otdielenije - Podobóz NR 3 - specjalny" - wydobycie węgla, budowa kopalń i budownictwo komunalne (mieszkaniowe i użyteczności publicznej); adres: Komi ASSR, Kożwinskij rajon, posiołok INTA, p/ja. 388/13; Naczelnik „ŁO-3": ppłk (płk) Pawieł BORODULIN; INTA od 6 VII 1948 r. do 19 VIII 1954 r.

Rozdział 19 — Dokumentacja techniczno-opisowa 3-go „Łag. - otdielenija" (podobozu) ITŁ „O" (specjalnego - reżymowego poprawczego obozu pracy) „MINŁAGA" MWD (NKWD) w m. INTA - Komi ASSR - odtworzona w latach 1989 i 2004

Rozdział 20 — INTA - „Na wolności" 19 VIII — 31 VIII 1954 r.

Rozdział 21 — Moje powroty 31 VIII 1954 r. — 16 V 1955 r.

Dokumenty i fotografie — Tabl. VII — XXX

CZĘŚĆ III — EPILOG

W kraju 16 VI 1955 r. — 14 X 2010 r.

Addenda — uzupełnienia (sporządzone w roku: 1988, 1991, 2005, 2010)

Dokumenty i fotografie — Tabl. XXXI — XXXVI

Wykaz skrótów i wyrazów obcojęzycznych

Krótki słowniczek niecenzuralnej „łagiernoj" terminologii

Indeks geograficzny (miejscowości)

Indeks osobowy