Raporty z ziem wcielonych do III Rzeszy (1942-1944)

Książka zawiera 12 szczegółowych raportów sporządzonych w latach 1942—1944 przez Sekcję Zachodnią (Departament Informacji, Delegatura Rządu na Kraj), obrazujących sytuację na ziemiach wcielonych w 1939 r. do Rzeszy.
Raporty, dotąd nie publikowane, posiadają unikatową wartość dokumentacyjną.
Sporządzane były w niezwykle trudnych warunkach okupacji przez pracowników Sekcji Zachodniej, bardzo dobrze znających sytuację na ziemiach wcielonych dzięki doniesieniom rozlokowanej w terenie siatki informatorów.
Celem ich było przekazanie władzom podziemia w kraju oraz rządowi polskiemu w Londynie jak najbardziej sprawdzonych i udokumentowanych informacji.
W sposób bardzo wszechstronny i obiektywny raporty ukazują politykę niemiecką wobec ludności polskiej, warunki życia i nastroje panujące w społeczeństwie polskim oraz postawy niemieckiej ludności cywilnej, zwłaszcza Niemców przesiedlonych na teren Polski.

Szczegółowe raporty sporządzane były według opracowanych schematów.
Spis treści raportu Nr 8 z 1943 roku (poniżej) podaje najczęstszy ich schemat.

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich. Nr. 8 (do 31.X.1943)

A. Wielkopolska

I. Polityka narodowościowa
II. Terror i eksterminacja
III. Kościół i sprawy kultury
IV. Sprawy gospodarcze i społeczne
V. Społeczeństwo polskie
VI. Społeczeństwo niemieckie

B. Woj. łódzkie

I. Polityka narodowościowa
II. Terror i eksterminacja
III. Sprawy kościoła i kultury
IV. Sprawy gospodarcze
V. Społeczeństwo polskie
VI. Społeczeństwo niemieckie

C. Pomorze

I. Polityka narodowościowa
II. Terror i eksterminacja
III. Sprawy kultury
IV. Sprawy gospodarcze
V. Społeczeństwo polskie
VI. Społeczeństwo niemieckie

D. Śląsk

I. Polityka narodowościowa
II. Terror i eksterminacja
III. Sprawy kultury i kościoła
IV. Sprawy gospodarcze i społeczne
V. Społeczeństwo polskie
VI. Społeczeństwo niemieckie

E. Ciechanowskie

I. Polityka narodowościowa
II. Terror i eksterminacja
III. Sprawy kultury i kościoła
IV. Przemysł i handel
V. Społeczeństwo polskie
VI. Społeczeństwo niemieckie


Fragment z tekstu (str. 545—547) :

„ W dawniejszym zamku w Siemianowicach Śl. pow. katowicki urządzono obóz dla wysiedlonych Polaków.
Przebywają tam głównie wysiedleni ze wsi z okolicy Bielska. Kierownik obozu członek partii Rodeg, znany ze złego obchodzenia się z więźniami - zarządził ostrzyżenie wszystkich mężczyzn i kobiet.

W Kochłowicach pow. katowicki istnieje obóz dla Polaków wysied­lonych z żywieckiego, Sosnowca, Będzina itp.
W obozie panuje głód, nędza i choroby. Znajduje się on pod strażą SS-manów. Przesyłanie paczek jest zabronione, podobnie jak wszelkiego rodzaju kontaktowanie się z więźniami. Straż nie dopuszcza do więźniów nawet duchownego z pociechą religijną lub ostatnimi sakramentami. Ostatnio do obozu tego przybyła partia wysiedlonych z żywiec­kiego.

6. System  prowokacji.

- Wobec trudności, wynikających z solidarności społeczeństwa polskiego - władze policyjne coraz częściej chwytają się ulubionego sytemu prowokacji. Typowym przykładem tego systemu jest następująca historia.
W tramwaju konduktor wzywa pasażera, noszącego znak „P", aby opuścił miejsce siedzące a zajął stojące.
Za pasażerem ujął się jakiś jegomość, który - gdy konduktor zmusił pasażera do opuszczenia miejsca - pocieszył go słowami „już to niedługo obróci się inaczej". Na te słowa pasażer z literą „P" legitymuje się jako agent Gestapo i aresztuje nieostrożnego. Stwierdzono już kilkakrotnie, że niektórzy członkowie partii i Volksdeutsche z I i II kat. N.L.N. posiadają ponadto dowody IV grupy N.L.N. albo dowody dla niewpisanych na N.L.N., którymi posługują się w otoczeniu polskim dla pozyskania sobie zaufania i sprowokowania otoczenia do nieostrożnych wypowiedzi.

W okolicach Tych pow. pszczyńskiego do rolników-Polaków przybyli osobnicy, którzy podali się za partyzantów, poprosili o gościnę i spędzili u nich dwa dni, poczem oddalili się. Po kilku godzinach ci rzekomi partyzanci powrócili w mundurach Gestapo i zaaresztowali Polaków, którzy udzielili im schronienia.

System ten ma na celu spacyfikowanie nastrojów polskich, na ogół jednak nie daje pełnych rezultatów, powodując bowiem ofiary, nie osłabia patriotycznych nastrojów. Występy np. prowokatorskich „partyzantów" powtarzają się systema­tycznie i powodują wiele ofiar wśród ludności polskiej, tym nie mniej jednak społeczeństwo polskie nie przestaje partyzantów wspierać.

7. Polityka szykan.

- Zaostrzenie kursu antypolskiego objawiło się m.in. również w szeregu dotkliwych szykan, uderzając w godność i interesy materialne społeczeństwa polskiego.

W Rudzie Śląskiej rozplakatowano afisze z zarządzeniem rejestracji roczników młodzieży (dzieci do 1934).
W zarządzeniu tym zwraca uwagę zdanie: „Od rejestracji wykluczeni są Murzyni (Neger), Żydzi i Cyganie oraz stojący pod ochroną Rzeszy (Schutzangehörige-Polacy) i Czesi".

W hucie w Zabrzu na wniosek Betriebsobmanna Maxa Smolki oznaczono Polaków nie wpisanych na NLN podobnie jak jeńców sowieckich: literą „P" o wymiarach 5x20 cm. wymalowaną na piersi i plecach. Literę tę wymalowano farbą na ubraniach roboczych i cywilnych. Niezależnie od tego Polacy ci nosić muszą urzędowo przepisane znaczki „P".

W Oświęcimiu zaostrzono do połowy listopada przestrzeganie godzin służbowych dla Polaków.
W urzędach znowu Niemcy podkreślają, że uważają Polaków za równych żydom i cyganom. Za sprzedaż Polakom towarów w godzi­nach „niemieckich" grozi kara 10 RM dla kupującego Polaka a 100 RM dla właściciela sklepu bez względu na to, jakiej jest narodowości. Pozostałe jeszcze sklepy polskie w Oświęcimiu i okolicy zostaną prawdopodobnie w niedługim czasie zlikwidowane.

W Zagłębiu nastąpiło dalsze zaostrzenie warunków pracy dla robotników polskich. Za opuszczenie dniówki kieruje się ich natychmiast do obozów pracy, gdzie wykonują najcięższe prace karne. Po odbyciu kary robotnicy wracają do fabryk.

Przeciążenie pracą staje się coraz dotkliwsze. Hutnicy pracują ostatnio już nawet po 18 godzin na dobę.
Sądy niemieckie wymierzają surowe kary za najdrobniejsze przestępstwa przeciw gospodarce wojennej.
Pod pojęcie to podciąga się również nielegalny handel artykułami żywnościowymi.
Stąd w szeregu wypadków zapadły na Polaków wyroki, opiewające na karę półtora roku więzienia za posiadanie żywności, zastrzeżonej wyłącznie dla Niemców, np. pół kilograma masła.

8. Czarna lista.

- Poniżej podajemy nową listę Niemców i Polaków-renegatów, wyróżniających się specjalnym polakożerstwem.

Dyrektor kopalni „Wujek" w Katowicach Thele 9. XI. 43 wydał zarządzenie zamknięcia w obozie koncentracyjnym 60 górników Polaków za niewykonanie całości wyznaczonych im prac.
Podobne wypadki zdarzyły się kilkakrotnie już i przedtem.

W Katowicach-Załężu katem dla aresztowanych Polaków jest Polizmeister Lindner.

Właściciel restauracji „Zum weißem Mohr" przy ul. Mikołowskiej w Katowicach Grzemski jest konfidentem Gestapo.
M.in. spowodował on aresztowanie kilku Polaków, którzy w jego lokalu rozmawiali po polsku.

W dniach od 3. do 9. IX. 1939 r. w Siemianowicach ŚI. grasowało „Rollkommando", którego członkowie ostrzeliwali wycofujące się oddziały pol­skie, a następnie sterroryzowali społeczeństwo polskie. Członkami „Rollkomman­do" byli: Otto Hein jako sędzia (Strasse des S.A.), Strużyna - właściciel sklepu, Nowak (Hohenzollernstr.), Neukirch (Schulstrasse), Krawczyk (Barbarastrasse), Fritz Wilsch (Hochenzollernstrasse), Ludwig - księgarz (A. Hitlerstrasse), Schwarzer (Barbarastrasse), Korner (Richterstrasse) - wszyscy z Siemianowic oraz Wilsch z Tarnowskich Gór.

Józef Mroncz ur. 7. II. 1892 w Świętochłowicach, zamieszkały w Katowicach Seydiitzstr. 17, zatrudniony w oddziale personalnym starostwa w Chrzanowie, posiadacz I kat. N.L.N. jest konfidentem Gestapo.

Stefan Skrzydłowski ur. 24. VIII. 1913 w Chrzanowie, zatrudniony na poczcie w Jaworznie koło Chrzanowa jest konfidentem Gestapo.

Przesiedleniec z Rumunii Ferdinand Küstner ur. 2. II. 1902.

Dr. Gründler Josef ur. 7. VI. 1902 w Neu Paulsdorf w Sudetach, obecnie burmistrz miasta Chrzanowa.

Polka Róża Piotrowska ur. 24. XI. 1921 w Chrzanowie, zatrudniona do 1942 r. w Wirtschaftsamcie a obecnie w oddziale żywnościowym dla Polaków przy magistracie w Chrzanowie.

Kupiec Mainka, zam. w Ochojcu pod Katowicami. W 1939 roku zdradził listę powstańców śląskich, z których większa część po aresztowaniu zginęła w obozach.

Blockleiterzy Józef Jarczok, Polko i Mróz z Ochojca wysłali do obozów koncentracyjnych wielu Polaków, którzy bez wyjątku tam zginęli.

Drogerzysta Sylwester z Ochojca, konfident Gestapo, spełnia funkcję prowokatora, angażując Polaków do tajnej organizacji.

Jan Zaiczek ur. 1914 r. w Jaworznie koło Chrzanowa jest konfidentem i współpracownikiem Gestapo.

W Zarzeczu pow. bielski grasują renegaci Pissarek, Gelner i Sojka.

W Chybiu wybitnym polakożercą jest Reichsdeutsch Zwate Rohel.

W kopalni „Wujek" w Katowicach specjalnym polakożerstwem odznaczają się: Obman Mika z Katowic, sztygar Mayer, starszy górnik Opolka, dozorcy Rudzki i Liber.

W Starej Wsi prześladowcą polskości jest Niemiec Gosche.

Polak Golis, ostatnio zatrudniony w fabryce B-cia Baueretz w Myszkowie na terenie Zagłębia Dąbrowskiego jest agentem Gestapo... "


SPIS TREŚCI :

Wstęp
Wykaz skrótów

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich. Nr. 1/30.IX.42

Wielkopolska

 Pomorze

 Śląsk

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich. Nr. 2 (do 10.XII.1942)

A. Wielkopolska i woj. łódzkie
B. Śląsk
C. Pomorze
D. Ciechanowskie

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich. Nr. 3 (do 31 grudnia 1942 r.)

Wielkopolska
Śląsk
Pomorze (i Ciechanowskie)

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich. Nr. 4 (do 1.III.1943 r.)

Wielkopolska
Śląsk

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich. Nr. 5 (do 15.V.1943)

Wielkopolska
Pomorze
Śląsk
Śląsk Cieszyński

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich. Nr. 6 (do 15.VIIII.1943)

Wielkopolska
Pomorze
Górny Śląsk
Śląsk Cieszyński - Zaolzie

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich. Nr. 7 (do 30.IX.1943)

Pomorze
Śląsk
Ogólne zagadnienia gospodarcze Ziem Zachodnich

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich. Nr. 8 (do 31.X.1943)

A. Wielkopolska
B. Woj. łódzkie
C. Pomorze
D. Śląsk
E. Ciechanowskie

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich (Nr. 9) (do dn. 15.XI.1943)

A. Wielkopolska
B. Woj. łódzkie
C. Pomorze
D. Śląsk
E. Kurpiowszczyzna. Pogranicze Prus Wschodnich
Sprawy gospodarcze Ziem Zachodnich (jako całość)
Naloty na Rzeszę i życie gospodarcze
Prawo o ustroju gmin na obszarach wcielonych do Rzeszy
Planowanie ukształtowania terenu na Ziemiach Zachodnich

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich (nr. 10). Grudzień 1943 — styczeń 1944

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich (nr. 11). Styczeń — luty — 15. marzec 1944

Pomorze. (Kronika informacyjna za m-ce I i II 1944)
Śląsk. (Kronika informacyjna za I i II mies. 1944)

Raport o sytuacji na Ziemiach Zachodnich (nr.  12).  16.III — 10.VI.1944

Raport szczegółowy cz. I:  Wielkopolska
Raport szczegółowy cz. II: Pomorze

Indeks nazwisk

Indeks miejscowości