Z notatki wydawniczej :
Prezentowana książka stanowi efekt pracy historyków, którzy zajmują się dziejami polsko-niemieckiego i polsko-czechosłowackiego pogranicza narodowościowego.
Odnaleźć tu można informacje na temat struktury i zadań polskich placówek konsularnych w okresie dwudziestolecia międzywojennego; opracowania dotyczące dziejów polskich placówek konsularnych na pograniczu polsko-niemieckim i polsko-czechosłowackim, a także dzieje tzw. konsulatów honorowych w Katowicach.
Celem Autorów było pokazanie, w jaki sposób w okresie dwudziestolecia 1918 — 1939 państwa: Polska, Niemcy i Czechosłowacja realizowały swoją politykę zagraniczną na obszarach pogranicza, które stwarzały ciągłe napięcia w stosunkach dwustronnych z racji skomplikowanych problemów narodowościowych.
WSTĘP :
Prezentowany tom jest efektem pracy historyków zajmujących się dziejami polsko-niemieckiego i polsko-czechosłowackiego pogranicza narodowościowego. W książce Czytelnik znajdzie informacje syntetyczne na temat struktury i zadań polskich placówek konsularnych w okresie międzywojennym (Henryk Chałupczak), opracowania dotyczące dziejów polskich placówek konsularnych na pograniczu polsko-niemieckim (Marek Masnyk, Ryszard Kaczmarek, Waldemar Kozyra, Lech Krzyżanowski, Adriana Dawid) i polsko-czechosłowackim (Joanna Januszewska-Jurkiewicz, Krzysztof Nowak), a także dzieje tzw. konsulatów honorowych w Katowicach (Agnieszka Grabowska).
Zamysłem autorów było pokazanie, w jaki sposób w okresie dwudziestolecia międzywojennego trzy państwa:
Polska, Niemcy i Czechosłowacja, realizowały swoją politykę zagraniczną na obszarach pogranicza, które stwarzały ciągle napięcia w stosunkach dwustronnych z racji skomplikowanych problemów narodowościowych.
Interesował nas jednak nie tyle punkt widzenia centrali, a więc cele polityki zagranicznej kształtowanej przez ośrodki decyzyjne w Berlinie, Pradze i Warszawie, ile raczej realny wymiar tych wytycznych, a więc to, w jaki sposób nieraz dość ogólne zalecenia realizowano w terenie. Stąd zainteresowanie autorów dziejami konsulatów na pograniczu.
Zasadniczym zagadnieniem badawczym była wobec tego próba odpowiedzi na pytanie, czy oprócz rutynowych funkcji tego rodzaju placówek możemy znaleźć w ich działalności na pograniczu narodowościowym cechy szczególne?
Wydaje się, że zarówno ze względu na narzucone im zadania, jak i ich realizację oraz dobór osób przy nich pracujących można odpowiedzieć na to pytanie twierdząco.
Konsulaty działające w strefie przygranicznej niewspółmiernie więcej czasu w stosunku do pozostałych konsulatów poświęcały problemom mniejszości narodowych.
Starano się w tej kwestii wykonywać polecenia własnych służb dyplomatycznych, ale nieraz wręcz wpływać na określanie kierunków polityki zagranicznej.
Konsulaty na pograniczu narodowościowym stawały się faktycznym miejscem tworzenia inicjatyw dla całego organizacyjnego życia mniejszości, zastępując w tych funkcjach związki i stowarzyszenia mniejszościowe.
To również wpływało na inny stosunek do doboru na te placówki konsulów, starali się oni bowiem nie tylko pośredniczyć w kontaktach z macierzystymi ambasadami, ale także kreować politykę zagraniczną na płaszczyźnie regionalnej.
Ryszard Kaczmarek, Marek Masnyk
SPIS TREŚCI :
Wstęp (Ryszard Kaczmarek, Marek Masnyk)
Henryk Chałupczak — Powstanie i działalność polskich placówek konsularnych w okresie międzywojennym (ze szczególnym uwzględnieniem pogranicza polsko-niemiecko-czechosłowackiego)
— Etapy kształtowania się polskiej służby dyplomatycznej i konsularnej
— Rozwój stosunków konsularnych Rzeczypospolitej z Niemcami i Czechosłowacją
— Działalność konsulatów RP na pograniczu polsko-niemiecko-czechosłowackim
Waldemar Kozyra — Informacje z konsulatów polskich w Niemczech w materiałach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Rzeczypospolitej Polskiej z lat 1918 — 1939
Marek Masnyk — Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Bytomiu/Opolu wobec zagadnień organizacyjnych ruchu polskiego na Śląsku Opolskim
Adriana Dawid — Stanowisko konsulatu w Bytomiu/Opolu wobec koncepcji utworzenia polskiego gimnazjum w Bytomiu
Lech Krzyżanowski — „Kondycja narodowa" ludności polskiej na Śląsku Opolskim w latach 1922 — 1931 w opinii urzędników Konsulatu Rzeczpospolitej Polskiej w Bytomiu
Ryszard Kaczmarek — Niemiecki Konsulat Generalny w Katowicach
— Działalność konsulatu w latach 1922 — 1933
— Stosunek do wydarzeń w województwie śląskim w latach 1933 — 1938
— Udział konsulatu katowickiego w przygotowaniach do agresji na Polskę w 1939 roku
Krzysztof Nowak — Konsulat Rzeczypospolitej Polskiej w Morawskiej Ostrawie a tendencje zjednoczeniowe i odśrodkowe w polskim życiu politycznym na Zaolziu (1920 — 1938)
Joanna Januszewska-Jurkiewicz — Konsul RP w Morawskiej Ostrawie Karol Ripa — „polski wojewoda" na czeskim Śląsku czy orędownik polsko-czechosłowackiego porozumienia?
Agnieszka Grabowska — Urzędy konsularne w Katowicach w latach 1922 — 1939
Jan Nemecek — Śląskie pogranicze w oczach czechosłowackich konsuli w Katowicach [tekst w jęz. czeskim]
