Forma i znaczenie. Projekt semazjologii Antona Marty'ego w kontekście problemu relatywizmu językowego - Artur Machlarz

Z notatki wydawniczej :

Praca stanowi rekonstrukcję projektu semantyki ogólnej autorstwa Antona Marty’ego – filozofa i językoznawcy, przedstawiciela szkoły brentanowskiej. Projekt Marty’ego został przedstawiony na tle żywego na przełomie XIX i XX wieku problemu porównywalności semantyk różnych języków. Problem ten związany był szczególnie z powszechną akceptacją w filozofii i językoznawstwie Humboldtowskiej tezy o paralelności myśli i mowy, zgodnie z którą to tezą formy językowe stanowią odwzorowanie form myślenia. Marty jest autorem oryginalnej krytyki tezy Humboldta oraz krytyki relatywizmu językowego będącego uznawaną w XIX wieku konsekwencją tej tezy.

Marty zaproponował alternatywną wobec ówczesnych koncepcji teorię języka jako narzędzia komunikacji i metodologiczne zasady opisu znaków językowych, które uwzględniając istotne zróżnicowanie języków, pozwalają uniknąć zagrożenia relatywizmem.

Praca Forma i znaczenie... jest pierwszą na rynku polskim tak obszerną rekonstrukcją interesującego projektu Antona Marty’ego.

Książka może zainteresować specjalistów z zakresu filozofii języka, językoznawców oraz historyków filozofii badających dzieje szkoły brentanowskiej. Praca może być także pomocna dla studentów zainteresowanych filozofią języka.

SPIS TREŚCI :

Wstęp

Rozdział 1. Historyczne postacie relatywizmu językowego

1.1. Problem relatywizmu językowego w pismach Wilhelma von Humboldta
1.1.1. Uwagi ogólne
1.1.2. Uniwersalne cechy alfabetu - systemu głosek. „Zmysł językowy"
1.1.3. Problem uniwersaliów leksykalnych i koncepcja języka jako światooglądu
1.1.4. Problem gramatyki uniwersalnej
1.1.5. Relatywizm językowy Wilhelma von Humboldta
1.1.6. Metodologiczne zasady analizy językoznawczej
1.1.7. Podsumowanie
1.2. Dziewiętnastowieczny psychologizm w filozofii języka
1.2.1. Teoria źródeł języka i opis związku myślenia i mowy w pismach Heymanna Steinthala
1.2.2. Teoria źródeł języka i opis związku myślenia i mowy w pismach Wilhelma Wundta
1.3. Radykalne konsekwencje tez Humboldtowskich: Karl Prantl i Fritz Mauthner
1.3.1. Reformgedanken der Logik Karla Prantla
1.3.2. Radykalizacja Humboldtowskiej koncepcji języka i językoznawstwa w krytyce języka Fritza Mauthnera
1.4. Strukturalizm
1.4.1. Wartość synchroniczna jako podstawowa kategoria strukturalnego opisu języków
1.4.2. Hipoteza Sapira-Whorfa
1.5. Podsumowanie

Rozdział 2. Programowe i metodologiczne podstawy i źródła projektu semazjologii opisowej Antona Marty'ego

2.1. Ogólne określenie celu semazjologii Marty'ego
2.2. Cel i metoda psychologii deskryptywnej Franza Brentana. Związek semazjologii z psychologią
2.2.1. Czym jest filozofia? Miejsce psychologii w królestwie nauk
2.2.2. Empiryczny punkt widzenia Brentana i Marty'ego
2.2.3. Podział zagadnień psychologii na deskryptywne i genetyczne. Problem „psychologizmu"
2.2.4. Podział na zagadnienia opisowe i genetyczne w językoznawstwie i w filozofii języka
2.3. Czy domeną gramatyki uniwersalnej jest dziedzina prawd apriorycznych?
2.3.1. Idea czystej gramatyki w Badaniach logicznych Edmunda Husserla i jej uzasadnienie
2.3.2. Krytyka projektu Husserlowskiego w Untersuchungen... Marty'ego
2.3.3. Wilhelm Wundt i problem uzasadnienia klasyfikacji gramatycznych
2.4. Podsumowanie

Rozdział 3. Język jako narzędzie komunikacji. Krytyka tezy o paralelności myśli i mowy

3.1. Pojęcie języka jako narzędzia komunikacji. Koncepcja znaku
3.1.1. Komunikacyjna funkcja języków
3.1.2. Koncepcja znaku
3.1.2.1. Arbitralność związku znaku i znaczenia
3.1.2.2. Model znaku
3.1.3. Język jako światoogląd
3.2. Krytyka tezy o paralelności myśli i mowy i jej relatywistycznych konsekwencji
3.2.1. Autonomiczna definicja znaczenia
3.2.2. Polemika z Karlem Prantlem. Krytyka relatywizmu językowego
3.2.3. Heymann Steinthal i problem „myślenia symbolicznego"
3.2.4. Wilhelm Wundt i problem strukturalnego odzwierciedlenia świata myśli przez gramatykę określonego języka
3.2.5. Związek myśli i mowy
3.3. Teoria źródeł języka
3.3.1. Argumenty przeciw teorii źródeł języka Steinthala i Wundta
3.3.2. Marty'ego pragmatyczny opis źródeł języka i mechanizmów jego rozwoju
3.4. Podsumowanie

Rozdział 4. Czym jest znaczenie - próba definicji

4.1. Ogólna definicja znaczenia
4.1.1. Znaczenie wypowiedzi jako funkcja wywierania wpływu na obce życie psychiczne
4.1.2. Co nie należy do znaczenia? Warunki zrozumiałości wypowiedzi
4.1.3. Zwroty autosemantyczne i synsemantyczne, czyli o formie i materii w dziedzinie znaczeń
4.2. Logika
4.2.1. Teoria sądu
4.2.1.1. Wokół problemu „zdań bezpodmiotowych"
4.2.1.2. Co należy do znaczenia sądów?
4.2.1.3. Jakie zwroty synsemantyczne są potrzebne do wyrażenia sądów?
4.2.2. Teoria emotywu
4.2.2.1. Co należy do znaczenia emotywów?
4.2.2.2. Jakie wyrażenia synsemantyczne są potrzebne do wyrażenia emotywów?
4.2.3. Teoria pojęcia
4.2.3.1. Co należy do znaczenia sugestywów przedstawień, a w szczególności nazw?
4.2.3.2. Jakie synsemantyki są potrzebne do wyrażenia sugestywów przedstawień?
4.3. Podsumowanie

Rozdział 5. Czym jest wewnętrzna forma językowa?

5.1. Uwagi ogólne o pojęciu wewnętrznej formy językowej
5.1.1. Definicje wewnętrznych form językowych
5.1.2. Wewnętrzna forma językowa a znaczenie. Rola podziału wewnętrznej formy językowej na figuratywną i konstrukcyjną
5.1.3. Miejsce pojęcia wewnętrznej formy językowej w ogólnym planie semazjologii
5.2. O figuratywnej wewnętrznej formie językowej
5.2.1. Figuratywna wewnętrzna forma językowa jako nieregularna i niesystematyczna metoda wyrażania znaczeń
5.2.2. Typologia figuratywnej wewnętrznej formy językowej w zależności od jej stosunku do znaczenia
5.2.3. Figuratywna wewnętrzna forma językowa a semantyka
5.3. O konstrukcyjnej wewnętrznej formie językowej
5.3.1. Definicja konstrukcyjnej wewnętrznej formy językowej i jej bliższa charakterystyka
5.3.2. Konstrukcyjna a figuratywna wewnętrzna forma językowa
5.4. Synsemantyki logicznie nieuzasadnione
5.5. Podsumowanie

Zakończenie
Bibliografia
Indeks nazwisk