Chôra i agora. U filozoficznych korzeni kultury europejskiej

Z notatki wydawniczej :

Chôra i agora. U filozoficznych korzeni kultury europejskiej to zbiór rozpraw analizujących związki tradycji filozoficznej z aktualnymi europejskimi problemami etyczno-politycznymi.
Kontekst kulturowy towarzyszący kształtowaniu się paneuropejskiej wspólnoty jest tu określany w oparciu o następujące zagadnienia: 1. Problem polityczności (odczytywany poprzez tragiczność bądź też poprzez ideę demokratycznego melioryzmu); 2. Przemiany, jakim podlegają doktryny na temat Absolutu i związane z tym nowe usytuowanie człowieka; 3. Tendencje etnocentryczne i uniwersalistyczne w rozpatrywaniu celu historii; 4. Źródłowa europejska samoświadomość człowieka – artystyczna rekonstrukcja filozoficznego poznania według Fryderyka Nietzschego jako alternatywa dla nihilizmu; 5. Nowa polityczność a aksjologicznie zorientowana kultura filozoficzna; 6. Podłoże etyczne sfery politycznej w kontekście relacji zachodzących pomiędzy jednostkowością a życiem wspólnotowym i propozycji poszerzenia zakresu wspólnoty moralnej.

Praca adresowana jest zarówno do badaczy i studentów filozofii, jak również – z racji podejmowania zagadnień z zakresu filozofii polityki, prawa i kultury – do przedstawicieli tych dziedzin oraz do osób o szerokich zainteresowaniach humanistycznych i społecznych.


Ze wstępu :

Wstęp. Europa jako locus philosophicus

„Użycie słowa w praktyce jest jego znaczeniem" - powiada Ludwig Wittgenstein. Jako kategoria semantyczna nazwa „Europejczyk" jest określe­niem okazjonalnym, które w zależności od kontekstu może odnosić się do róż­nych osób, może spełniać różne funkcje. Dzisiaj jednak „europejskość" prze­staje być po prostu siecią różnorodnych przygodnych określeń, etykietką dla kulturowo, historycznie i geograficznie ukształtowanej identyfikacji.
Jako znacznie bardziej skomplikowana struktura i funkcja „europejskość" przejmu­je rolę nieustannie usprawnianego i modyfikowanego narzędzia samoidentyfikacji konkretnych osób, utożsamiania się z owym „ja-Europejczykiem".

Europa, dawny „wynalazek", kolejny raz w swojej historii przestaje być spoi­wem ukonstytuowanych już znaczeń.
Mająca zawsze jakiś telos kultura euro­pejska, której kolebką jest starożytna Grecja, to zarazem - zarówno w duchowym, jak i w materialnym wymiarze - źródłowe ujęcie człowieka i świata. Proces samorozumienia i pojmowania własnej swoistości w obrębie sensów konstytuujących europejskie myślenie i działanie na przestrzeni wieków i epok nie jest już dziełem samych Greków.
Jednak rozjaśnianie idei rozumności i nauki, etyczności i polityczności zawsze kieruje ku antyczności Europy, która nie jest wyłącz­nie tym, co znane, już dokonane, kulturowo przetworzone i wyczerpane.

Gdy filozofia staje wobec problemu polityczności - rozumianej w ujęciu klasycznym jako działanie dla wspólnego dobra, jako wspólne działanie - fi­gurą modelową sygnalizowanej kwestii pozostaje Sokrates, archetyp filozofa europejskiego.
Sokrates bowiem jest między polis a chôra; przez niego do­chodzi do głosu właśnie chôra, trzeci — obok „bytu" i „powstawania" — czyn­nik:  przestrzeń czy „pomieszczenie", obejmujące miejsce zarówno zajęte (topos), jak i puste (kenon); to, w czym wszystko powstaje, i to, z czego wszystko powstaje — podłoże (Arystoteles twierdzi, że Platon utożsamia chôra z mate­rią pierwszą) ...


SPIS TREŚCI :

Wstęp. Europa jako locus philosophicus

Stanisław KIJACZKO — Europa — nadzieja narodów?

Krzysztof Piotr SKOWROŃSKI — Filozofia współczesna wobec problemu polityczności

Zbigniew AMBROŻEWICZ — Teoria cywilizacji Feliksa Konecznego jako rezygnacja z Absolutu w dziejach

Agnieszka NALEPA — Kierkegaard i Hegel wobec problemu polityczności

Marcin PIETRZAK — Fundamenty zasady dyferencji. Bezstronność i współczucie

Piotr LEŚNIAK — Zwierzęta racjonalne? Antropologiczne dylematy współczesnej demokracji

Grzegorz FRANCUZ — Wspólnota moralna, status moralny, przysługiwanie praw

Tomasz DREWNIAK — Pomiędzy końcem a początkiem: tragiczna theória i filozofia

Henryk BENISZ — Artystyczna rekonstrukcja filozoficznego poznania według Fryderyka Nietzschego

Jan KRASICKI — „Śmierć Boga" i Nowa Europa