Kresy 1832-1864. Szkolnictwo na ziemiach litewskich i ruskich dawnej Rzeczypospolitej - Leszek Zasztowt

SPIS TREŚCI :

WSTĘP

I. KRESY W TRADYCJI HISTORYCZNEJ I KULTUROWEJ

1. Pojęcie kresów
2. Tradycja kresów
3. Rzeczpospolita wielu narodów: idea Wielkiego Księstwa Litewskiego
4. Idea kresów dziś

II. DZIEDZICTWO RZECZYPOSPOLITEJ: SZKOLNICTWO POLSKIE 1795—1832

1. Lata 1795—1803
2. Lata 1803—1832
3. Uniwersytet Wileński
4. Szkoły średnie i parafialne
5. Liceum Krzemienieckie
6. Programy
7. Nauczyciele i uczniowie
8. Reforma 1828 r. i likwidacja Wileńskiego Okręgu Naukowego w 1832 r.

III. ELITA WŁADZY A SPOŁECZEŃSTWO

1. Ludność polska w Cesarstwie Rosyjskim
2. Najwyższe instytucje władzy w Rosji a zarządzanie sprawami oświaty
— Cesarz
— Komitet Ministrów i jego przewodniczący
— Komitet Zachodnich Guberni
— Ministrowie oświecenia publicznego
— Zachodni Komitet
3. Kuratorzy okręgów naukowych
— Białoruski Okręg Naukowy
— Wileński Okręg Naukowy
— Kijowski Okręg Naukowy

IV. SPUŚCIZNA UNIWERSYTETU WILEŃSKIEGO — SZKOŁY WYŻSZE

1. Tymczasowy Komitet Szkolny w Wilnie
2. Akademia Medyko-Chirurgiczna
— Wykładowcy i personel pomocniczy
— Studenci i absolwenci
3. Akademia Duchowna w Wilnie
— Profesorowie i personel pomocniczy
— Studenci i absolwenci
4. Uniwersytet św. Włodzimierza w Kijowie
— Profesorowie i personel pomocniczy
— Studenci i absolwenci
— Konspiracje studenckie

V. POMIĘDZY SPOŁECZEŃSTWEM STANOWYM A KONIECZNOŚCIĄ REFORM: SZKOLNICTWO ŚREDNIE

1. Tabela rang i prawo do otrzymania najniższej rangi cywilnej
2. Likwidacja szkół polskich i przekształcenia sieci szkolnej
— Gubernia wileńska i kowieńska (od 1842 r.)
— Gubernia grodzieńska i okręg białostocki (1807—1842)
— Gubernia mińska
— Gubernia mohylewska
— Gubernia witebska
— Gubernia wołyńska
— Gubernia podolska
— Gubernia kijowska
3. Uczniowie i szkoły
4. Epilog dziejów szkół przy zgromadzeniach zakonnych i kongregacjach
5. Podziały wyznaniowe w szkołach publicznych – nauczyciele i uczniowie
6. Podziały stanowe w szkołach publicznych – nie wylegitymowana szlachta
7. Podziały narodowościowe w szkołach publicznych – gubernia kowieńska

VI. ŻYCIE CODZIENNE SZKOŁY — SZKOLNICTWO ŚREDNIE

1. Siatki godzin lekcyjnych i programy nauczania
— Religia
— Przedmioty humanistyczne - języki rosyjski i polski
— Historia i geografia
— Języki
— Nauki ścisłe
2. Podręczniki, literatura uzupełniająca i biblioteki szkolne
3. Rosyjska kadra nauczycielska: uposażenia nauczycieli, poziom nauczania
4. Dyscyplina szkolna
5. Bariery ekonomiczne: opłaty szkolne, realne koszty nauki, utrzymania i wyposażenia uczniów
6. Finansowanie szkół – honorowi kuratorzy i nadzorcy szkół
7. Infrastruktura szkoły – poziom ekonomiczny, zabudowania, komasacja i centralizacja szkół
8. Reforma szkolnictwa guberni zachodnich u schyłku lat pięćdziesiątych XIX w. – oczekiwania społeczne i ich realizacja
9. Tajne organizacje młodzieżowe. Rok 1863 – sytuacja w szkołach

VII. SZKOLNICTWO PARAFIALNE — NIEUDANE PRÓBY MODERNIZACJI SYSTEMU OŚWIATY

1. Sytuacja finansowa szkół parafialnych w początkach lat trzydziestych XIX w.
2. Szkoły systemu Lancastera
3. Epilog dziejów katolickich szkół parafialnych
4. Szkoły ministerstwa dóbr państwowych
5. Szkolnictwo jako narzędzie polityki narodowościowej – pierwsze rosyjskie szkoły ludowe
6. Programy nauczania
7. Sytuacja po roku 1864

ZAKOŃCZENIE

WYKAZ SKRÓTÓW

WYKAZ TABLIC

ANEKSY

Aneks I: Szkoły średnie w byłym Wielkim Księstwie Litewskim po upadku I Rzeczypospolitej
Aneks II: Szkoły średnie na Ukrainie (wydział wołyński i ukraiński) po upadku I Rzeczypospolitej
Aneks III: Szkoły średnie w Wileńskim Okręgu Naukowym (1803—1832) z zaznaczeniem daty ich likwidacji
Aneks IV: Szkoły parafialne dawnego Wileńskiego Okręgu Naukowego (następnie Białoruski i Kijowski Okręg Naukowy oraz drugi Wileński Okręg Naukowy) w latach 1828/29 — 1863/64

INDEKS NAZWISK

INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH


WYKAZ TABLIC :

Tab. I: Liczba uczniów w sześciu okręgach naukowych Cesarstwa Rosyjskiego (1824 r.)
Tab. II: Ludność wyznania rzymskokatolickiego obu płci w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w 1840 i 1862 r.
Tab. III: Ludność guberni zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego wedle podziałów stanowych w 1861 r.
Tab. IV: Czynności Tymczasowego Komitetu Szkolnego w Wilnie (1832-1836)
Tab. V: Kariery zawodowe lekarzy medycyny, absolwentów Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie
Tab. VI: Pochodzenie stanowe studentów polskich w Uniwersytecie św. Włodzimierza w Kijowie (1834-1863)
Tab. VII: Pochodzenie terytorialne studentów Uniwersytetu św. Włodzimierza w Kijowie (1834-1863)
Tab. VIII: Tabela rang służby obywatelskiej Cesarstwa Rosyjskiego, w zestawieniu z rangami wojskowymi, marynarskimi, dworskimi i górniczymi
Tab. IX: Uczniowie szkół średnich Cesarstwa Rosyjskiego i Królestwa Polskiego w latach 1839-1840 (wybrane okręgi naukowe)
Tab. X: Uczniowie szkół średnich centralnej i zachodniej części Cesarstwa Rosyjskiego w latach 1849 i 1856 (wybrane okręgi naukowe)
Tab. XI: Uczniowie szkół średnich centralnej i zachodniej części Cesarstwa Rosyjskiego w 1868 r. (wybrane okręgi naukowe)
Tab. XII: Szkoły utrzymywane przez byłych duchownych katolickich w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w 1836 r., podległe MSW
Tab. XIII: Szkoły żeńskie przy katolickich zgromadzeniach zakonnych w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w 1840 r.
Tab. XIV: Katolickie klasztory męskie w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w 1830 i 1863 r.
Tab. XV: Uczniowie gimnazjów i progimnazjów guberni zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego wedle wyznania w r. 1869
Tab. XVI: Uczniowie szkół średnich guberni wileńskiej w 1833 r., z wyodrębnieniem osób szlacheckiego pochodzenia
Tab. XVII: Uczniowie pochodzący ze szlachty w szkołach średnich Białoruskiego Okręgu Naukowego, z uwzględnieniem dowodów przynależności do szlachty rodowej (1843/44 r.)
Tab. XVIII: Uczniowie szkół średnich Kijowskiego Okręgu Naukowego wedle pochodzenia społecznego w r. 1850
Tab. XIX: Uczniowie szkół średnich Wileńskiego Okręgu Naukowego pod kątem pochodzenia społecznego w r. 1850
Tab. XX: Tygodniowa siatka godzin lekcyjnych w gimnazjum ogólnym Białoruskiego Okręgu Naukowego (1832 r.)
Tab. XXI: Tygodniowa siatka godzin lekcyjnych w gimnazjum filologicznym Białoruskiego Okręgu Naukowego (1832 r.)
Tab. XXII: Rozkład godzin lekcyjnych dla gimnazjów byłego Wileńskiego Okręgu Naukowego (1834 r.)
Tab. XXIII: Rozkład zajęć dla klas od I do VI gimnazjów Białoruskiego Okręgu Naukowego (1834 r.)
Tab. XXIV: Siatka godzin lekcyjnych dla powiatowych szkół szlacheckich Białoruskiego Okręgu Naukowego (1849 r.)
Tab. XXV: Liczba tomów książek w bibliotekach szkół średnich Cesarstwa Rosyjskiego w wybranych okręgach naukowych (1840 r.)
Tab. XXVI: Szkoły średnie Wileńskiego Okręgu Naukowego w 1864 r.
Tab. XXVII: Szkoły parafialne w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego (1829 r.)
Tab. XXVIII: Prawosławne szkoły duchowne w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego (1808, 1824 r.)
Tab. XXIX: Fundusze szkół parafialnych guberni wołyńskiej w latach 1829-1832
Tab. XXX: Fundusze szkół parafialnych guberni kijowskiej w latach 1829-1832
Tab. XXXI: Fundusze szkół parafialnych guberni podolskiej w latach 1829-1832
Tab. XXXII: Fundusze szkół parafialnych guberni wileńskiej w latach 1829-1832
Tab. XXXIII: Fundusze szkół parafialnych guberni grodzieńskiej w latach 1829-1832
Tab. XXXIV: Fundusze szkół parafialnych guberni okręgu białostockiego w latach 1829-1832
Tab. XXXV: Fundusze szkół parafialnych guberni mińskiej w latach 1829-1832
Tab. XXXVI: Fundusze szkół parafialnych guberni witebskiej w latach 1829-1832
Tab. XXXVII: Fundusze szkół parafialnych guberni mohylewskiej w latach 1829-1832
Tab. XXXVIII: Spis miejscowości guberni kijowskiej z podaniem nazwiska właściciela (1845 r.)
Tab. XXXIX: Spis miejscowości guberni podolskiej z podaniem nazwiska właściciela (1845 r.)
Tab. XL: Katolickie szkoły parafialne w guberni wołyńskiej w latach 1861-1863/64
Tab. XLI: Katolickie szkoły parafialne w guberni podolskiej w latach 1861-1863/64
Tab. XLII: Katolickie szkoły parafialne w guberni kijowskiej w latach 1861-1863/64
Tab. XLIII: Szkoły Ministerstwa Dóbr Państwowych w 1847 r.
Tab. XLIV: Liczba szkół w wybranych okręgach naukowych Cesarstwa Rosyjskiego w latach 1850-1856
Tab. XLV: Liczba nauczycieli w wybranych okręgach naukowych Cesarstwa Rosyjskiego w latach 1850-1856
Tab. XLVI: Liczba uczniów w wybranych okręgach naukowych Cesarstwa Rosyjskiego w latach 1850-1856
Tab. XLVII: Szkoły początkowe Wileńskiego Okręgu Naukowego w r. 1867