Społeczne i historyczne konteksty funkcjonowania mediów

WSTĘP

Oddajemy do rąk Czytelników publikację Społeczne i historyczne konteksty funkcjonowania mediów, która stanowi pokłosie ogólnopolskiej konferencji naukowej przygotowanej przez Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu i Sekcję Historii Mediów Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej.
Konferencja, zorganizowana w maju 2014 roku w murach Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu oraz w zabytkowych wnętrzach Muzeum Prasy Śląskiej im. Wojciecha Korfantego w Pszczynie, stanowiła okazję do refleksji naukowej nad zjawiskami i faktami tworzącymi historię mediów i komunikacji masowej oraz ewolucją prasy, od czasów najdawniejszych po współczesność.
Konferencja miała pomóc w znalezieniu odpowiedzi na pytania, jak zmieniały się media na przestrzeni wieków oraz w jaki sposób owe przeobrażenia wpłynęły na rzeczywistość społeczną w różnych jej wymiarach, w tym zwłaszcza w wymiarze politycznym i kulturowym. Temu też służy niniejsza publikacja, w której pomieszczono artykuły, studia i szkice przygotowane przez uczestników sosnowiecko--pszczyńskiej konferencji.
Aby zrozumieć funkcjonowanie współczesnych mediów i logikę działania innych aktorów konstytuujących rynek środków masowego przekazu, trzeba sięgnąć do genezy zjawisk medialnych i prześledzić rozwój prasy w ujęciu historycznym, także z uwzględnieniem społecznych aspektów tej historii, zgodnie z założeniami sformułowanymi chociażby w znakomitej pracy Petera Burke’a i Asa Briggsa Społeczna historia mediów.
Ewolucja poszczególnych typów mediów oraz momenty przełomowe w ich historii, wpływ mediów na kształtowanie się sfery publicznej, rozwój przemysłu medialnego, zmiana i kontynuacja w progresie mediów masowych, technologia jako czynnik zmiany w sferze medialnej, wpływ wydarzeń politycznych oraz wykreowanych pod ich wpływem instytucji państwa i społeczeństwa na komunikowanie się – oto tylko wybrane zagadnienia, problemy i wyzwania badawcze, których podjęcie ułatwi prasoznawcy opisanie i wyjaśnienie faktów, zjawisk oraz procesów tworzących obecnie sferę komunikowania masowego i wyznaczających reguły jej nieustannego, dynamicznego rozwoju. Mają wszak rację Daniel C. Hallin i Paolo Mancini, pisząc: „Systemy medialne, w nie mniejszym stopniu niż często ściśle powiązane z nimi systemy partyjne, zostały ukształtowane przez te same konflikty społeczne oraz powstałe pod ich wpływem instytucje i wzorce kulturowe. Nie oznacza to, że teraźniejszość została całkowicie ukształtowana przez przeszłość lub że systemy te nie podlegają żadnym zmianom.
Istnieje jednak silny związek pomiędzy wzorcami rozwoju historycznego od początków nowożytności oraz dzisiejszymi modelami systemów medialnych”.

Relacje pomiędzy rozwojem mediów a kontekstem polityczno-społecznym stanowią ważny, obszerny i wciąż atrakcyjny dla nauki obszar badań medioznawczych. Badania te podejmują prasoznawcy, historycy, kulturoznawcy, socjolodzy, politolodzy, językoznawcy z większości największych ośrodków akademickich w Polsce. Wielu z nich zechciało podzielić się wynikami swoich eksploracji naukowych z Czytelnikami niniejszej publikacji, ogłaszając w niej swoje szkice i rozprawy.
Wyrażamy nadzieję, że niniejsza publikacja stanowić będzie wartościowy element popularyzacji wiedzy z tej dziedziny, stając się cenną pozycją bibliograficzną dla studentów, medioznawców, dziennikarzy oraz wszystkich pasjonatów dziejów prasy, poszukujących wiadomości o historii mediów masowych i jej społecznych determinantach.

Redaktorzy


TREŚĆ :

WSTĘP

CZĘŚĆ I. MEDIA W HISTORII, HISTORIA W MEDIACH. SZKICE Z DZIEJÓW PRASY DAWNEJ

Monika Kornacka-Grzonka — POCZĄTKI FUNKCJONOWANIA MEDIÓW LOKALNYCH NA ŚLĄSKU CIESZYŃSKIM

Wstęp
Sytuacja społeczno-demograficzna Śląska Cieszyńskiego w połowie XIX wieku
Wiosna Ludów i jej wpływ na rynek wydawniczy Śląska Cieszyńskiego
Prasa na Śląsku Cieszyńskim w epoce konstytucyjnej
Podsumowanie
Bibliografia

Teresa Święćkowska — „GAZETA POLSKA” PRZECIW „KŁOSOM”. STUDIUM PRZYPADKU SPOŁECZNEJ HISTORII MEDIÓW I PRAWA AUTORSKIEGO

Prawo autorskie i media
„Gazeta Polska” przeciw „Kłosom”
Spór pomiędzy „Gazetą Polską” a „Kłosami” w kontekście prawa autorskiego w Europie
Ekonomiczne i społeczne konteksty sporu
Podsumowanie
Bibliografia

Olga Białek-Szwed — MOTYWY SENSACYJNO-KRYMINALNE NA ŁAMACH WYBRANYCH TYTUŁÓW PRASY POLSKIEJ OKRESU XX-LECIA MIĘDZYWOJENNEGO

Wstęp
Prasa sensacyjna II RP
Wydawnictwa kolportujące motywy sensacyjno-kryminalne
Prasa a sprawa Emilii Margarity Gorgon
Podsumowanie
Bibliografia

Renata Piasecka-Strzelec — OD POLSKIEJ AGENCJI TELEGRAFICZNEJ DO AGENCJI ELEKTRONICZNYCH. EWOLUCJA AGENCJI PRASOWYCH W POLSCE W LATACH 1918—2014

Wstęp
Pod znakiem Polskiej Agencji Telegraficznej. Rola agencji prasowych w obiegu informacji Drugiej Rzeczypospolitej (1918—1939)
Konspiracyjna działalność agencji prasowych w Polsce w latach 1939—1945
Rola polskich agencji prasowych w systemie oficjalnej propagandy PRL
Ewolucja agencji prasowych w Polsce po 1989 roku
Bibliografia

Maria Buszman-Witańska — „TRZEBA PRZETRWAĆ I NIE TRACIĆ WIARY”. LISTY STANISŁAWA LIGONIA DO FRANCISZKA PILARKA (1945—1954) - O RADIU I POWOJENNEJ RZECZYWISTOŚCI

Wstęp
Stanisław Ligoń i Franciszek Pilarek: współpraca i przyjaźń
Powojenna radiowa rzeczywistość
Korespondencja Stanisława Ligonia z Franciszkiem Pilarkiem
Podsumowanie
Katalog opisywanej korespondencji ...
Bibliografia

Agnieszka Grzesiok-Horosz — UREGULOWANIA PRAWNE DOTYCZĄCE CENZURY

Wstęp
Uregulowania międzywojenne
Uregulowania Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Podsumowanie
Bibliografia

Jacek Wojsław — STEFAN OLSZOWSKI GŁÓWNYM NADZORCĄ PARTYJNEJ PROPAGANDY W LATACH 1980—1982

Wstęp
Zarys biografi politycznej Stefana Olszowskiego do 1980 roku
Okoliczności powrotu Stefana Olszowskiego do władz partyjnych w sierpniu 1980 roku
Wymiana I sekretarza PZPR i nowe rozdanie zadań w obrębie Biura Politycznego i Sekretariatu KC
Stefan Olszowski nowym liderem aparatu propagandowego
Rywalizacja Stefana Olszowskiego z Mieczysławem Rakowskim na froncie walki ideologicznej
Ostatnie miesiące sprawowania propagandowego przywództwa
Próba podsumowania
Bibliografia

Monika Ślufińska — JEAN-JACQUES SERVAN-SCHREIBER - POLITYK, DZIENNIKARZ I TWÓRCA „L'EXPRESS”

Wstęp
Sylwetka i rodzina JJSS
Epoka „L'Express”
Zaangazowanie polityczne. JJSS prekursorem nowoczesnych form komunikowania politycznego
Zakończenie
Bibliografia

CZĘŚĆ II. MEDIA POD PRESJĄ POLITYKI, TECHNOLOGII, GOSPODARKI. SZKICE Z DZIEJÓW PRASY PO 1989 ROKU

Olga Dąbrowska-Cendrowska — PRESS OFFER OF CONCERNS WITH FOREIGN CAPITAL ON THE POLISH PRINTING MEDIA MARKET. DIAGNOSIS AFTER 25 YEARS OF PUBLISHING
[OFERTA PRASOWA KONCERNÓW Z ZAGRANICZNYM KAPITAŁEM NA POLSKIM RYNKU PRASOWYM. DIAGNOZA PO 25 LATACH DZIAŁALNOŚCI - tekst w jęz. angielskim]

Krzysztof Wasilewski — POLSKA PRASA LEWICOWA PO 1989 ROKU

Wstęp
Definicja prasy lewicowej
Typologia prasy lewicowej
Dzienniki
Tygodniki
Miesięczniki i pozostałe pisma
Podsumowanie
Bibliografia

Marek Maruszczak — POCZĄTKI I EWOLUCJA POLSKICH MEMÓW INTERNETOWYCH

Łukasz Goniak — „JEDEN BÓG, JEDNA OJCZYZNA”? O (DE)KONSTRUKCJI NARODU EUROPEJSKIEGO W DOBIE INTERNETU

Wstęp
„Kapitalistyczne drukarstwo” i determinizm technologiczny
Świat w dobie nowych mediów
Kryzys państwa, rozkwit regionów?
Media w dobie Internetu - przypadek belgijskiego „Le Soir”
Podsumowanie
Bibliografia

Justyna Kubik — INTERNETOWE OBLICZA PRASY LOKALNEJ

Wstęp
Strategie obecności pism lokalnych w Internecie
Zawartość wybranych stron internetowych czasopism lokalnych
Pisma lokalne w mediach społecznościowych
Podsumowanie
Bibliografia