O kształtowaniu muzeum sztuki. Przestrzeń piękniejsza od przedmiotu - Marek Pabich

Ze Wstępu :

„Przedmiotem moich rozważań nie jest historia budynków muzealnych ani szczegółowa analiza przemian, jakim podlegały, ale próba wydobycia najistotniejszych zjawisk, które wpłynęły na ich kształtowanie, a w dotychczasowej literaturze nie znalazły właściwego dla siebie miejsca.
Dwuwymiarowość postrzegania muzeum sztuki — ­jako budynku o określonym kształcie oraz siedzibie instytucji publicznej spełniającej ważne funkcje społeczne i kulturowe, stawia przed projektującym architektem trudne zadania i zmusza do pytań. Jak kształtować przestrzeń muzealną środowiska, w którym znajdzie się dzieło sztuki? Jak wyznaczyć granice autonomii — czy neutralności — twórcy muzeum i twórcy sztuk (tradycyjnych czy wizualnych), którego dzieła są eksponowane? Czy kształt przestrzenny budynku muzealnego może stanowić konkurencję dla wystawianych w nim prac? Czy istnieje równowaga i harmonia między budowlą i jego przestrzenią wewnętrzną — jako miejscem ekspozycji?
Jak możemy je odnaleźć? Geometria: porządkuje i definiuje ­ czy ogranicza? Jak architektura wpływa na postrzeganie dzieł sztuki? Co na ten temat myślą architekci, a co kuratorzy muzealni?
Gdzie znajduje się granica równowagi między „nowym” i „starym” w adaptacjach dawnych budynków?
Jak artysta postrzega budynek muzealny w chwili, gdy włącza się do projektu?

Problematyka muzealna to nie tylko sprawa kształtowania przez architekta przestrzeni muzealnej — oraz tworzenia środowiska, w którym znajdzie się dzieło sztuki. To także ogniska zapalne polemik i sporów, które nie zawsze są konstruktywne, ale potrzebne i należy na nie zwrócić uwagę. Dlatego artysta ­ przez fakt, że jego prace, dla których tworzy się ramy przestrzenne sal ekspozycyjnych, stają się przedmiotami muzealnymi ­ jest dla mnie niezwykle istotnym uczestnikiem dyskusji, jaka toczy się wokół instytucji muzeum i jego kształtu.
Dla pełnego zobrazowania tych poglądów przytaczam więc wypowiedzi pracowników muzealnych i dyrektorów zarządzających muzeami — oraz krytyków architektury.”

SPIS TREŚCI :

Wstęp

Rozdział 1. Od powstania instytucji muzeum publicznego do początków współczesnej architektury muzealnej

Architektura muzeum sztuki — narodziny i pierwsi twórcy
— Powstanie instytucji muzeum publicznego
— Myśl teoretyczna i pierwsze koncepcje projektowe
Kamienie milowe w architekturze muzealnej XIX wieku
— Dulwich Picture Gallery, 1811
— Altes Museum, 1830
— Alte Pinakothek, 1836
Nowe spojrzenie na architekturę muzealną
— Odwrót od tradycji
— Wielkie dyskusje i nowatorskie projekty
— Nowy porządek

Rozdział 2. Nowa organizacja drogi zwiedzania

Le Corbusier — ruch płynny jak rzeka
Frank Lloyd Wright — pyrrusowe zwycięstwo
Kontynuatorzy
— Philip Johnson
— Edward Larrabee Barnes
— James Stirling
— Richard Meier

Rozdział 3. Mistrzowie światła

Louis Kahn — przyjaciel światła
Mario Botta
Tadao Ando — szogun betonu
Peter Zumthor

Rozdział 4. Miejsca ciszy

W harmonii z przyrodą
Muzeum parkowe
Podporządkowanie kolekcji
Pawilony
W symbiozie z techniką

Rozdział 5. Budynek jako eksponat

Muzeum jak rzeźba
Muzeum jak twierdza
Muzeum jako obraz miasta

Rozdział 6. Różne aspekty geometrii

Dominacja bryły
Japońskie kompozycje mityczne

Rozdział 7. Adaptacje i rozbudowy. Ograniczenia i wyzwania

Adaptacje
— Zasada kontrastu
— Dyskretne interwencje — obiekty przemysłowe
— Rekonstrukcja
— Nowoczesność przebudowana
Rozbudowy
— W nowym duchu
— Dialog z tradycją
— Realizacje milenijne
— Zmagania z przestrzenią

Rozdział 8. Postawy i poglądy artystów a nowy kształt muzeum i jego przestrzeni

Nowe wizje i cele muzeum sztuki
Propozycje artystów
Muzea „trzeciej generacji”
Współpraca z architektem
Konsekwentny powrót do porządku — przykład Szwajcarii

Podsumowanie

Bibliografia

Spis i źródła ilustracji

Résumé