Doświadczalnictwo ekologiczne - metody wybrane - Kazimierz Sporek, Monika Sporek

Z notatki wydawniczej :

Jest to drugie, poprawione i poszerzone wydanie monografii z zakresu doświadczalnictwa ekologicznego.
Praca zawiera oryginalne wyniki badań i przemyślenia autorów. Informuje o metodologicznym podejściu oraz założeniach wykonania eksperymentu przyrodniczego. Z przesłanek filozoficznych konstruowana jest koncepcja modelowania zjawisk ekologicznych zachodzących zarówno w glebie, jak i w złożonych zbiorowiskach roślin drzewiastych.
Modele te wyprowadzane są z przesłanek allometrycznych. Podstawą opisu procesu biologicznego jest modelowanie oparte na informacjach liczbowych uzyskiwanych z pomiarów, szczegółowo opisanych w dziale poświęconym biometrii.
Analiza struktury biomasy dominujących gatunków sosny i świerka daje podstawy do oszacowania produktywności ekosystemów leśnych, wydajności w wiązaniu energii solarnej. Kontrolowanie zakłóceń w procesach biologicznych znajdujemy w monitoringu zanieczyszczeń wprowadzanych do ekosystemów leśnych z uzasadnieniem konstrukcji oryginalnych podkoronowych chwytników kołnierzowych opadów atmosferycznych, potrzebą badania pokrywy śnieżnej i wykorzystaniem kory sosny jako biowskaźnika.

W poszerzonej części monografii zweryfikowano hipotezę wpływu zabiegów pielęgnacyjno-selekcyjnych na redukcję szkód w drzewostanach sosnowych spałowanych przez jelenie.
Zwrócono uwagę na nowe zadania dla doświadczalnictwa ekologicznego związane z konkurencją o zasoby naturalne.
Ostra konkurencja doprowadziła do nadmiernej eksploatacji przyrody i dewastacji układów biologicznych.
Działania te spowodowały kryzys środowiska, który już dzisiaj nie ma charakteru przejściowego.
Przejawem kryzysu środowiska jest kryzys gospodarczy z coraz ostrzejszymi konfliktami międzynarodowymi o zasoby naturalne.

Opracowanie niniejsze zostało pomyślane jako książka pomocnicza dla studiujących ekologię na kierunkach przyrodniczych, poczynając od biologii, ochrony środowiska, inżynierii środowiska, biotechnologii aż po leśnictwo, a w szczególności dla studentów studiów doktoranckich.


SPIS TREŚCI :

Przedmowa

1. Wstęp

2. Doświadczalnictwo

2.1. Filozofia doświadczalnictwa
2.2. Obserwacja, pomiar
2.3. Eksperyment
2.4. Modele matematyczne
2.5. Modele fizyczne

3. Zasady modelowania zjawisk ekologicznych

3.1. Zasada Allee’a
3.2. Zasada Lloyda Morgana
3.3. Zasada Oduma
3.4. Zasada Czarnowskiego
3.5. Zasada Goli

4. Modelowanie zjawisk i procesów ekologicznych

4.1. Zmienność (wariancja) w ekologii
4.2. Rozkład normalny
4.3. Weryfikacja jednorodności materiału doświadczalnego z zastosowaniem reguły „plus minus trzy sigmy”
4.4. Możliwości zastosowania „złotego podziału” w procesie selekcyjno-eliminacyjnym liczby igieł na pędach sosny
4.5. Allometryczna metoda kreowania modelu
4.5.1. Zastosowanie równań allometrycznych
4.5.2. Odwzorowanie wielkości
4.5.3. Zmiana wymiarów a zmiana budowy
4.5.4. Podobieństwo
4.5.5. Skalowanie allometryczne
4.5.6. Wymiary
4.5.7. Wielkości bezwymiarowe
4.5.8. Istotność biologiczna i statystyczna
4.5.9. Sygnał allometryczny
4.5.10. Sygnały wtórne
4.5.11. Wartości skrajne i ekstrapolacja

5. Modelowanie zdolności produkcyjnej siedliska

6. Wyprowadzenie modelu zagęszczenia populacji sosny zwyczajnej z przesłanek allometrycznych

6.1. Metoda allometryczna wykrywania zależności
6.2. Czynnik zadrzewienia w ekotopie sosnowym

7. Biometria

7.1. Pomiary biometryczne – pomiar drzewostanu
7.1.1. Pierśnica
7.1.2. Wysokość
7.1.3. Pomiar długości drzewa i przyrostów międzyokółkowych
7.1.4. Pomiar długości korony
7.1.5. Długość igieł
7.2. Określanie wieku drzewa i drzewostanu
7.2.1. Określanie wieku drzewa na podstawie okółków
7.2.2. Określanie wieku drzewa na podstawie liczby słojów
7.2.3. Określanie wieku drzewostanu
7.3. Określanie przyrostu drzewa i drzewostanu
7.3.1. Przyrost grubości
7.3.2. Przyrost wysokości (długości)

8. Struktura biomasy populacji

8.1. Struktura biomasy sadzonek sosny czarnej (Pinus nigra Arn.)
8.2. Badania nad strukturą biomasy świerka pospolitego (Picea abies Karst.)
8.3. Struktura biomasy sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.)
8.4. Redukcja przyrostu osobników ospałowanych
8.4.1. Wpływ spałowania sosny zwyczajnej przez jelenie na selekcję drzew w zabiegach pielęgnacyjnych
8.4.1.1. Kryterium trzebieży w drzewostanie ospałowanym
8.5. Szacowanie biomasy i produktywności w lasach

9. Monitoring zanieczyszczeń wprowadzanych do ekosystemów leśnych

9.1. Wody opadowe podkoronowe ekosystemów nizinnych
9.2. Monitoring odczynu śniegu w Karkonoszach
9.3. Bioakumulacja siarki i wapnia w korze sosny zwyczajnej

10. Konkurencja o zasoby naturalne – zadania dla doświadczalnictwa

11. Literatura

12. Spis tabel

13. Spis rycin

14. Spis fotografii