Materiały do bibliografii dorobku twórczego Polaków na Zaolziu 1919-2004 - STANISŁAW ZAHRADNIK

Z notatki wydawniczej :

Książka dokumentuje dorobek twórczy Polaków na Zaolziu obejmujący różne obszary:
działalność polskich partii politycznych, organizacji gospodarczych, społeczno-kulturalnych i wyznaniowych,
szkolnictwo, aktywność kulturalna w zespołach, sekcjach i klubach, piśmiennictwo naukowe i popularnonaukowe,
twórczość artystyczna i literacka. Opracowanie zostało podzielone na cztery podstawowe działy:
1) pozycje książkowe, 2) czasopisma, 3) kalendarze, 4) materiały niepublikowane.
Zestawienie bibliograficzne zawierające około 3100 pozycji poprzedzone zostało wprowadzeniem autora, który przybliża w nim ogólną koncepcję pracy, bazę źródłową omawianej problematyki, specyfikę działalności wydawniczej na Zaolziu, a także tendencje rozwojowe w zakresie zaolziańskiej polskiej produkcji wydawniczej w omawianym okresie.
Publikacja przeznaczona jest dla wszystkich, którzy badawczo zajmują się Zaolziem.


Słowo wstępne [fragmenty] :

Dr Stanisław Zahradnik, znany polski historyk i historyk regionu mieszkający i działający na Zaolziu, przez całe swoje życie zawodowe był związany z archiwum Huty Trzynieckiej, w którym pełnił funkcje kierownika...

Jego drugą pasją było gromadzenie polskiego piśmiennictwa na Zaol­ziu i dokumentowanie dziejów Zaolzia oraz aktywności Polaków w tym regionie. Dzięki swojej pracy uchronił dla potomnych wiele dokumentów, wydawnictw i czasopism.
Swoimi zbiorami i wiedzą zawsze chętnie dzieli się z osobami zainteresowanymi tematyką zaolziańską...

Tym razem wydajemy książkę, która jest efektem wielu żmudnych lat pracy - opracowanie niezwykłe, bo dokumentujące dorobek twórczy Polaków z Zaol­zia, obejmujący różne obszary: od rozbudowanej i zróżnicowanej działalności polskich partii politycznych, organizacji gospodarczych, społeczno-kulturalnych i wyznaniowych,
poprzez szkolnictwo, przejawy aktywności kulturalnej w zespołach, sekcjach, klubach, do twórczości artystycznej i literackiej.

Nikt inny poza Stanisławem Zahradnikiem zadania tego nie mógł się podjąć ani wykonać. Praca ta wymyka się typowym klasyfikacjom, nie do końca spełnia kryteria bibliografii, zawiera bowiem wiele elementów często w bibliografiach pomijanych, takich jak: ulotki, programy teatralne, plakaty, odezwy, podręcz­niki szkolne, a także pamiętniki, które są tak charakterystyczne dla kultury Zaolzia i Śląska Cieszyńskiego, a pozostają w rękopisach.

Materiały do bibliografii dorobku twórczego Polaków na Zaolziu będą dla badaczy Śląska Cieszyńskiego tym, czym była Bibliografia druków polskich w Księstwie Cieszyńskim 1716—1904 (Cieszyn 1904) z późniejszymi uzupełnie­niami (1922, 1923) ks. Józefa Londzina z początku XX wieku. Bibliografie są bowiem podstawą i początkiem wszelkiej pracy badawczej,
chociaż doceniane są głównie przez specjalistów, którzy mają świadomość poniesionego trudu związanego z ich przygotowaniem, zwłaszcza gdy jest to praca indywidualna, a nie wysiłek zespołów, obecnie często wsparty nowoczesnymi programami komputerowymi.

Działalność naukowa Stanisława Zahradnika spotkała się z uznaniem polskiego środowiska naukowego i polskich władz państwowych.
W 1992 roku Stanisław Zahradnik został wyróżniony Nagrodą Oskara Kolberga, w 1995 roku otrzymał medal „Zasłużony dla kultury polskiej",
a w 1997 roku otrzymał z rąk prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyż Oficerski Orderu Zasługi dla RP.
Publikacja spotka się zapewne z dużym zainteresowaniem tych wszystkich, którzy badawczo zajmują się Zaolziem.

Wprowadzenie

Polski ruch wydawniczy na skrawku polskiej ziemi części historycznego Śląska Cieszyńskiego, która znalazła się po I wojnie światowej
w obrębie Cze­chosłowacji, na tzw. Zaolziu, jest chlubnym świadectwem aktywności społeczno-narodowej ludności polskiej na tym terenie.
Ruch ten był ważnym czynnikiem rozwoju ogólnoludzkiego, a zarazem jego produktem. W skomplikowanych wa­runkach dziejowych Śląska Cieszyńskiego odegrał doniosłą rolę: utwierdzał pol­skość i walczył o jej utrzymanie, uświadamiał lud społecznie i narodowo, krzewił oświatę, poszerzał horyzonty myślowe, był krzewicielem postępu społecznego. Ruch wydawniczy jest zarazem przejawem potencjału twórczego społeczności polskiej na Zaolziu i stanowi niepodważalny dokument dorobku na tym polu.

Podstawową częścią pracy są materiały do bibliografii dorobku twórczego Polaków na Zaolziu w latach 1919—2004 (około 3100 pozycji).
Uzupełniają je niniejsze wprowadzenie oraz załączniki.
Różnorodność form wydawniczych oraz specyfika momentów dziejowych Zaolzia w badanym okresie wymusiły taki sposób opracowania tematu,
aby można było uzyskać optymalnie przejrzysty obraz.

Całość materiałów bibliograficznych podzielono na cztery główne działy: publikacje zwarte (pozycje książkowe, broszury, dokumenty życia społeczne­go), czasopisma, kalendarze i materiały niepublikowane. Działy składają się z podrozdziałów grupujących pozycje o zbliżonej treści i formie. Podstawowym kryterium decydującym o uwzględnieniu w pracy było autor­stwo Polaków miejscowych lub polskich organizacji i instytucji zaolziańskich, bez względu na język i miejsce wydania. Celem było ukazanie postawy i ak­tywności narodowej rodzimej ludności zaolziańskiej oraz uzupełnienie braków bibliografii na tym polu.
Koncepcja pracy kształtowała się na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Należało uwzględnić obowiązujące zasady, a równocześnie rozwiązać trudności metodyczne wyłaniające się przy realizowaniu celów pracy, wynikające ze spe­cyfiki zaolziańskich wydawniczych tendencji rozwojowych i kłopotów natury technicznej.

W końcu ustaliłem następujący schemat materiałów bibliograficznych:
1. Pozycje książkowe (naukowe i popularnonaukowe — literackie — religijne — okolicznościowe — sprawozdania — podręczniki).
2. Czasopisma (ogólnoinformacyjne — specjalistyczne — urzędowe).
3. Kalendarze (ogólne — narodowe — robotnicze — wyznaniowe — specjalistyczne).
4. Materiały niepublikowane (kroniki, księgi pamiątkowe - wspomnienia, pamiętniki, opracowania — księgi protokołów, księgowość, dokumenty — utwory sceniczne po 1945 roku).

Notki bibliograficzne opracowano zgodnie z obowiązującymi zasadami, na ile to było możliwe...


SPIS TREŚCI :

Słowo wstępne
Wprowadzenie

1. Pozycje książkowe
1.1. Pozycje naukowe, popularnonaukowe
1.1.1. Historyczne
1.1.2. Inne (publicystyka, pamiętniki, wspomnienia)
1.2. Pozycje literackie
1.2.1. Proza
1.2.2. Poezja
1.2.3. Almanachy, antologie
1.3. Pozycje religijne
1.3.1. Śpiewniki, modlitewniki
1.3.2. Literatura religijna, historyczna
1.4. Pozycje okolicznościowe
1.4.1. Druki organizacji, instytucji
1.4.2. Druki urzędowe, normy prawne (statuty, legitymacje, ustawy, rozporządzenia)
1.4.3. Dokumenty życia społecznego (foldery, programy, publikacje o treści informacyjno-reklamowej)
1.5. Sprawozdania
1.5.1. Organizacje, instytucje
1.5.2. Szkolnictwo
1.6. Podręczniki
1.6.1. Szkolne
1.6.2. Inne

2. Czasopisma
2.1. Pisma ogólnoinformacyjne
2.1.1. Narodowe
2.1.2. Socjalistyczne
2.1.3. Komunistyczne
2.1.4. Pisma w języku polskim, ale duchem obce
2.2. Pisma specjalistyczne
2.2.1. Wyznaniowe
2.2.2. Młodzieżowe, szkolne
2.2.3. Fachowe, gospodarcze, spółdzielcze, literackie, biuletyny
2.2.4. Kulturalno-oświatowe
2.3. Pisma urzędowe

3. Kalendarze
3.1. Ogólne
3.2. Narodowe
3.3. Robotnicze
3.4. Wyznaniowe
3.5. Specjalistyczne

4. Materiały niepublikowane

4.1. Kroniki, księgi pamiątkowe
4.2. Wspomnienia, pamiętniki, opracowania
4.3. Inne (księgi protokołów, księgowość, dokumenty)
4.4. Utwory sceniczne po 1945 roku

Załączniki