Prawne problemy samorządu terytorialnego Tom I

Z Wprowadzenia [obszerny fragment] :

Okres ostatnich pięciu lat należy do szczególnie ważnych dla orga­nizacji i funkcjonowania polskiego samorządu terytorialnego.
Wynika to z kilku istotnych przyczyn. Po pierwsze, jest to okres „okrągłych" rocznic związanych z reaktywacją w maju 1990 roku samorządu terytorialnego w ramach tak zwanej pierwszej reformy samorządowej (20 rocznica reak­tywacji samorządu terytorialnego w Rzeczpospolitej Polskiej). Drugą istot­ną rocznicą było dziesięciolecie samorządów powiatowych i wojewódzkich, wprowadzonych w ramach tak zwanego drugiego etapu reformy samorzą­dowej. Zauważyć można, iż obchodom wspomnianych rocznic towarzyszyły nie tylko ich uroczyste celebracje z udziałem polityków, czasem również „ojców reformy samorządowej", lecz również szeroka refleksja naukowa nad instytucją samorządu terytorialnego w Polsce. W naszym makroregio­nie wskazać tu można na dorobek naukowy licznych konferencji poświęconych tematyce samorządowej, a związanych ze wspomnianymi rocznica­mi.
Kolejną istotną przyczyną były dokonane w ostatnich latach zmiany stanu prawnego w omawianym okresie: mam tu na myśli w szczególności zmiany dotyczące systemu wyborczego (uchwalenie Kodeksu Wyborczego) oraz istotną zmianę statusu prawnego pracowników samorządu terytorial­nego wynikającą z uchwalenia nowej ustawy o pracownikach samorządo­wych oraz liczne zmiany zakresu zadań i kompetencji samorządu terytorialnego, wynikające ze stosownych ustaw, m.in. w zakresie gospodarki odpadami.
Zauważyć można z satysfakcją, iż również środowisko naukowe Szkoły Wyższej „Humanitas" podejmuje w szerokim zakresie problematykę samorządu terytorialnego. Widocznym jej wyrazem była organizacja przez Uczelnię konferencji naukowych poświęconych odpowiednio: administracji samorzą­dowej, tradycjom i wyzwaniom dla Polski (zorganizowanej przez Instytut Ad­ministracji i Prawa pod patronatem Komisji Nauk Prawnych i Ekonomicznych PAN oddział Katowice) w dniu 14 grudnia 2010 roku czy Kodeksowi Wyborczemu — pierwszym doświadczeniom (zorganizowanej przez Instytut Politologu dnia 18 stycznia 2012 roku).
Wyrazem wspomnianych zainteresowań nauko­wych są też liczne publikacje pracowników Szkoły, w szczególności Instytu­tu Administracji i Prawa, zarówno w wydawnictwach ogólnopolskich, jak i w wydawnictwie uczelnianym. W ten nurt refleksji nad instytucjami prawa sa­morządowego wpisuje się również niniejsza publikacja. Aczkolwiek pomysł wydania w Oficynie Wydawniczej „Humanitas" książki poświęconej prawnym problemom samorządu terytorialnego powstał wkrótce po wspomnianej kon­ferencji samorządowej, podjąłem decyzję, by nie ograniczać jej do zaprezen­towanych na konferencji referatów. Za zgodą władz Uczelni do współpracy w przygotowywaniu książki zaproszono zatem Autorów z licznych ośrodków w kraju. Efektem tego zaproszenia i życzliwej postawy Autorów jest książka zatytułowana „Prawne problemy samorządu terytorialnego".

Książka ta pomyślana została jako jednolite, jednotomowe opraco­wanie. Jednakże względy wydawnicze spowodowały, iż podzielona została na dwa kolejne tomy.
Ponieważ prezentowane opracowania dotyczą różnych aspektów i in­stytucji prawnych samorządu terytorialnego, zaprezentowane one zostaną w dwóch kolejnych tomach, w ramach każdego zaś w kilku konwencjonal­nie wyodrębnionych częściach.
Zastrzeżenie o konwencjonalności owego podziału i przypisania określonych opracowań do wyodrębnionych części jest o tyle istotne, iż ze względu na przyjęcie odmiennych kryteriów można by go było dokonać w inny sposób. Wyrażam wszakże nadzieję, że zapropo­nowany podział ułatwi lekturę obu tomów książki. W tomie I książki, w czę­ści I zatytułowanej „Ustrój samorządu terytorialnego", znalazły się zatem opracowania dotyczące: zasady pomocniczości jako konstytucyjnej zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego (M. Borski), początków nowo­czesnego ustroju administracji lokalnej we Francji (P. Dobosz), kierunków zmian ustroju jednostek samorządu w Polsce (P. Chmielnicki), samodziel­ności ustrojowej samorządu terytorialnego (D. Dąbek), statusu jednostki samorządu terytorialnego w postępowaniu przed sądem powszechnym (J. Jagoda), zespolenia administracji na poszczególnych szczeblach samorzą­du (K. Bandarzewski), determinant sprawności funkcjonowania samorzą­du terytorialnego (K. Chochowski).
Część II tomu I poświęcona jest wybranym zagadnieniom wyborów samorządowych. Otwierają rozdział dotyczący kwot w wyborach samorządowych w Polsce na tle regulacji europejskich (M. Półtorak). O problemach praw osób niepełnosprawnych w związku z prawem do głosowania mowa jest w kolejnym rozdziale (autorstwa M. Stycha). O odroczeniu terminu wyborów uzupełniających do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego pisze natomiast M. Gurdek.
Najobszerniejsza, III część obejmuje zagadnienia zadań samorządu terytorialnego oraz nadzoru nad ich realizacją.
W części tej znalazły się opraco­wania/rozdziały dotyczące: roli samorządu terytorialnego w aktywizacji zawo­dowej osób niepełnosprawnych (A. Barczyński), prawno-administracyjnych uwarunkowań ochrony lasów (E. Nowacka), zadań gmin w zakresie pomocy społecznej (S. Nitecki), lokalnego i ponadlokalnego znaczenia inwestycji celu publicznego (I. Niżnik-Dobosz), pozycji ustrojowej i funkcji powiatowych komisji bezpieczeństwa i porządku (P. Mączyński). Kolejne rozdziały tej części dotyczą realizacji zadań gospodarczych: administracyjno-prawnych instru­mentów wspomagania przedsiębiorczości komunalnej (L. Zacharko), realizacji przez gminę zadań publiczno-prawnych poprzez spółki prawa handlowego (A. Jezierska, M. Górski), ekonomicznych i prawnych aspektów realizacji polityki spójności przez samorząd terytorialny (A. Mercik). Ostatnie dwa rozdziały tej części łączą się z problematyką procedur nadzoru nad działalnością organów samorządu terytorialnego.
Wyłączenie członka zarządu powiatu od udziału w postępowaniu administracyjnym na podstawie ustawy o drogach publicz­nych omawia R. Suwaj, zaś obowiązek przedkładania aktów organów jedno­stek samorządu terytorialnego organom nadzoru prezentuje R. Płaszowska.
Nader aktualnym zagadnieniem pozostają kompetencje organów samorządu terytorialnego w zakresie oświaty i wychowania.
Brak tej tema­tyki w ramach prezentowanej części książki może zatem dziwić. Wskazać jednak można, iż zagadnienia te stanowią stały przedmiot zainteresowań przedstawicieli nauk pedagogicznych i znajdują szeroki wyraz w innych opracowaniach wydanych nakładem Oficyny Wydawniczej „Humanitas". Tom II obejmować będzie następujące zagadnienia. Część I, zatytu­łowana „Koordynacja, współpraca i partnerstwo w działalności jednostek samorządu terytorialnego, zawierać będzie opracowania poświęcone ogól­nym problemom koordynacji i współdziałania w administracji (M. Mączyń­ski), wykonywaniu zadań publicznych przez organizacje samorządowe (B. Dolnicki), partnerstwu administracji publicznej z organizacjami samorzą­dowymi (M. Grewiński) oraz współpracy zagranicznej i transgranicznej pol­skich samorządów terytorialnych (S. Malarski)...


SPIS TREŚCI :

Wprowadzenie

Część I. Ustrój samorządu terytorialnego

Rozdział 1. Maciej Borski — Zasada pomocniczości jako konstytucyjna zasada funkcjonowania samorządu terytorialnego
Rozdział 2. Piotr Dobosz — Początki nowoczesnego ustroju administracji francuskiej
Rozdział 3. Paweł Chmielnicki — Kierunki zmian w przepisach o ustroju jednostek samorządu terytorialnego w Polsce
Rozdział 4. Dorota Dąbek — Samodzielność ustrojowa samorządu terytorialnego - idea a rzeczywistość
Rozdział 5. Joanna Jagoda — Jednostka samorządu terytorialnego w postępowaniu przed sądem powszechnym
Rozdział 6. Kazimierz Bandarzewski — Zespolenie administracji na poszczególnych szczeblach samorządu terytorialnego
Rozdział 7. Krzysztof Chochowski — Determinanty sprawności funkcjonowania samorządu terytorialnego

Część II. Wybory samorządowe

Rozdział 8. Magdalena Półtorak — Kwoty w wyborach samorządowych w Polsce na tle wybranych rozwiązań europejskich
Rozdział 9. Marek Stych — Prawa osób niepełnosprawnych na przykładzie prawa do głosowania
Rozdział 10. Magdalena Gurdek — Odroczenie terminu wyborów uzupełniających do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego

Część III. Zadania samorządu terytorialnego oraz nadzór nad ich realizacją

Rozdział 11. Andrzej Barczyński — Samorząd terytorialny w aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością - aspekty prawne, organizacyjne i finansowe
Rozdział 12. Grzegorz Dobrowolski — Zadania samorządu terytorialnego w dziedzinie ochrony środowiska (wybrane zagadnienia)
Rozdział 13. Ewa Nowacka — Uwarunkowania administracyjno-prawne ochrony lasów
Rozdział 14. Stanisław Nitecki — Zadania gminy z zakresu pomocy społecznej
Rozdział 15. Iwona Niżnik-Dobosz — Uwagi na temat lokalnego i ponadlokalnego znaczenia inwestycji celu publicznego w świetle ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Rozdział 16. Piotr Mączyński — Pozycja ustrojowa i funkcje powiatowych komisji bezpieczeństwa i porządku. Postulaty de lege lata i de lege ferenda
Rozdział 17. Lidia Zacharko — Administracyjno-prawne instrumenty wspomagania przedsiębiorczości komunalnej
Rozdział 18. Agnieszka Jezierska, Marcin Górski — Gmina może realizować zadania publiczne poprzez powołanie spółki prawa handlowego
Rozdział 19. Anna Mercik — Ekonomiczne i prawne aspekty realizacji polityki spójności przez samorząd terytorialny w Polsce
Rozdział 20. Robert Suwaj — Wyłączenie członka zarządu powiatu od udziału w postępowaniu administracyjnym na podstawie ustawy o drogach publicznych
Rozdział 21. Renata Płaszowska — Obowiązek przedkładania aktów organów jednostek samorządu terytorialnego organom nadzoru i konsekwencje jego niedopełnienia. Uprawnienie organu nadzoru do żądania informacji