Ks. bp dr Franciszek Jop - prawodawca i organizator diecezji opolskiej - ANDRZEJ SZYMAŃSKI

Zamysłem autora było przedstawienie prawnego i organizacyjnego wymiaru posługi biskupiej ks. Bpa Franciszka Jopa w diecezji opolskiej w latach 1956—1976.

Praca jest adresowana do szerokiego grona odbiorców zainteresowanych historią i dniem współczesnym kościoła opolskiego.


Ze wstępu [fragmenty] :

Przed Soborem Watykańskim II, gdy ks. Franciszek Jop rozpoczynał swą posługę kapłańską, urzędowe nauczanie Kościoła katolickiego na temat biskup­stwa sprowadzało się do niezbyt licznych postanowień soboru trydenckiego oraz do nierealizowanych postanowień Vaticanum I...

Wedle nauki Vaticanum II biskup przewodzi Kościołowi partykularnemu, jest także jego reprezentantem w całym Kościele powszechnym. Mocą prawa Bożego wyposażony jest w pełnię władzy święceń i jurysdykcji
po to, aby sprawo­wać na podległym sobie terytorium urzędy nauczania, uświęcania i kierowania.
Biskup jest również głównym szafarzem dóbr nadprzyrodzonych oraz znakiem jedności Ludu Bożego.
Dlatego w strukturze Kościoła partykularnego jego po­sługa jest niezbędna.

Celem mojej pracy jest analiza działalności organizacyjnej i prawodawczej ks. bpa Franciszka Jopa podczas jego pasterskiego posługiwania w diecezji opol­skiej w latach 1956—1976.
Kapłan ten, wychowany i ukształtowany w atmosferze Soboru Watykańskiego I, przez kilkanaście lat z powodzeniem realizował jako biskup postanowienia Vaticanum II, w którego obradach osobiście uczestniczył.
Dlatego celowe wydaje się prześledzenie, w jaki sposób ewoluowały stosowane przez bpa Jopa metody pasterzowania - począwszy od ściśle jurydycznego spo­sobu postrzegania rzeczywistości Kościoła partykularnego, do podejścia bardzo wyważonego, duszpasterskiego, przenikniętego duchem Vaticanum II.
Kościół opolski to Kościół młody - jego samodzielna historia rozpoczyna się w roku 1945. Scalenie ludności napływowej i autochtonicznej w jedną wspólnotę wiary, pomaganie w zaleczaniu ran duchowych zadanych przez totalitaryzm hitlerowski i sowiecki, nakłanianie do zgody i do zapominania o tym, co dzieli - oto zadania wymagające zaiste heroicznego wysiłku.
Ich realizację po swoim wielkim poprzedniku bpie Bolesławie Kominku przejął bp Franciszek Jop.
Nie pochodził z tej ziemi, skomplikowane powojenne realia Śląska Opolskiego były dla niego czymś nowym, jednak stojąc na twardym gruncie zdrowej nauki kato­lickiej, misję swoją realizował z powodzeniem.
Sukces ten, osiągnięty w znoju i w zmaganiach z licznymi przeciwnościami, przez nikogo darmo nieofiarowany, miał niewątpliwie swoje źródło w miłości, jaką ten pasterz potrafił obdarzyć szczerze miłujący Chrystusa lud Opolszczyzny...

Do tej pory brakuje opracowania podejmującego temat działalności prawo­dawczej i organizacyjnej bpa Jopa.
W niniejszej książce pragnę wypełnić tę lukę, omawiając ustawodawstwo diecezjalne wydane w ciągu dwudziestoletniej posługi biskupa, a także jego liczne prace mające na celu właściwe zorganizo­wanie zarządzania rozległym i ludnym terytorium kościelnym.

Praca niniejsza oparta jest w przeważającej części na materiale źródłowym, który stanowią rozporządzenia biskupie zamieszczone
w „Wiadomościach Urzę­dowych Diecezji Opolskiej". Zawierają one bardzo obfity materiał prawny, podany w sposób jasny i czytelny.
Prócz tekstów ściśle jurydycznych „Wiado­mości" zawierają wiele informacji o życiu Kościoła powszechnego, działalności poszczególnych
dykasterii Kurii Rzymskiej, o sytuacji Kościoła w Polsce i na Opolszczyznie. Dzięki temu możemy zapoznać się z kontekstem historycznym posługi bpa Jopa. Wykorzystałem także dokumenty (w tym materiały dotych­czas niepublikowane) pochodzące z zasobów archiwalnych diecezji opolskiej i z Archiwum Państwowego w Opolu...

W pracy posłużyłem się metodą prawno-historyczną, przedstawiając po­szczególne przepisy w porządku chronologicznym, oraz metodą egzegetyczną, objaśniając przytoczony materiał prawny, a także charakteryzując dokładnie okoliczności i motywy wydania danego zarządzenia. W pierwszym rozdziale omawiam wydarzenia historyczne towarzyszące powstaniu odrębnego terytorium kościelnego na Śląsku Opolskim po II woj­nie światowej, a także sytuację ludności (autochtonicznej i napływowej) pod względem narodowościowym, wyznaniowym i zawodowym.
W rozdziale drugim przedstawiam postać bpa Franciszka Jopa oraz instytucje kościelne diecezji opolskiej - kurię diecezjalną, sąd biskupi,
seminarium duchowne. Trzeci za­wiera omówienie wydanych przez opolskiego pasterza norm prawnych regu­lujących działalność
duchowieństwa diecezjalnego. Rozdział czwarty ilustruje kwestie związane z realizacją nauczycielskiego zadania Kościoła,
piąty zajmuje się działalnością bpa Jopa w dziedzinie duszpasterstwa sakramentalnego. Roz­dział szósty ukazuje normy regulujące sposoby
użytkowania kościołów, kaplic i cmentarzy, odprawianie odpustów, pogrzebów i obchodzenie dni świątecznych, siódmy natomiast
przedstawia praktykowanie kultu świętych. W rozdziale ós­mym znajduje się omówienie zmian sytuacji majątkowej Kościoła opolskiego
w okresie posługiwania bpa Franciszka Jopa...


SPIS TREŚCI :

Wykaz skrótów

Wstęp

Rozdział I. Powstanie i organizacja diecezji opolskiej w latach 1945—1956

1. Powstanie diecezji opolskiej
2. Terytorium
3. Ludność
3.1. Sytuacja pod względem narodowościowym
3.2. Sytuacja pod względem wyznaniowym
3.3. Sytuacja pod względem zawodowym

Rozdział II. Diecezja opolska w latach 1956—1976

1. Rządca diecezji — biskup Franciszek Jop
2. Instytucje kościelne
2.1. Kuria diecezjalna
2.2. Sąd Biskupi
2.3. Seminarium Duchowne

Rozdział III. Duchowieństwo

1. Formacja duchowa
2. Formacja intelektualna
3. Przepisy dotyczące dyscypliny duchownych
3.1. Zatrudnianie
3.2. Sprawa urlopów księży i noszenia przez nich stroju duchownego
3.3. Sprawa wyjazdów za granicę
3.4. Dopuszczanie obcych duchownych do sprawowania funkcji kapłańskich
3.5. Użytkowanie pojazdów przez księży
3.6. Spowiadanie wiernych przez wikariuszy, modlitwy i organizowanie odpustów

Rozdział IV. Zarządzenia dotyczące nauczania prawd wiary

1. Przepowiadanie Słowa Bożego przez kapłanów
2. Katecheza szkolna i pozaszkolna
3. Duszpasterstwo specjalistyczne
4. Środki społecznego przekazu

Rozdział V. Zarządzenia dotyczące sprawowania i korzystania z sakramentów świętych i sakramentaliów

1. Sakramenty święte
1.1. Chrzest
1.2. Bierzmowanie
1.3. Eucharystia
1.3.1. Msza święta
1.3.2. Komunia święta
1.4. Sakrament pokuty
1.5. Namaszczenie chorych
1.6. Kapłaństwo
1.7. Małżeństwo
2. Sakramentalia

Rozdział VI. Czasy i miejsca święte

1. Kościoły, kaplice i cmentarze
2. Posty
3. Odpusty
4. Dni świąteczne

Rozdział VII. Kult świętych

1. Obrazy
2. Nabożeństwa i obchody ku czci świętych

Rozdział VIII. Sprawy majątkowe

Zakończenie

Literatura