Codzienność jako kategoria antropologiczna w perspektywie historii kultury - WOJCIECH KĘDZIERZAWSKI

Z notatki wydawniczej :

Decydujące dla podjętej w książce problematyki jest uznanie wagi pewnego specyficznego kontekstu, w którym występują przedmioty ludzkiego doświadczenia — to rodzaj oczywistości, będącej społecznym wytworem, efektem zbiorowej pracy dokonującej się w konkretnej grupie.
Oczywistość społecznego świata jawi się jako element kolektywnego dorobku, stanowiąc tym samym ważny składnik każdego porządku kulturowego. Warto zwrócić uwagę na to, że ma ona swoje społeczne zasięgi, granice w przestrzeni, a także historyczne, czasowe ramy. Codzienność jest obszarem oswojonej zwykłości określonego czasu i miejsca, konkretnej czasoprzestrzeni społeczno-kulturowej.
Z pewnością codzienność, mimo pozornej inercyjności podstawowych jej struktur, jest historycznie i kulturowo zmienna.
Konkretna kultura zawsze generuje zestaw specyficznych norm, dyspozycji behawioralnych oraz instytucjonalnych wzorców działania. Znacząca w podjętych tu badaniach była m.in. próba identyfikacji w kilku wybranych tekstach mediewistycznych mniej lub bardziej wyraźnie zarysowanych profili opisu historycznego związanych z kategorią codzienności. Zamiarem autora było też udzielenie odpowiedzi na pytania o dające się wyznaczyć powiązania między historiografią a refleksją antropologiczną i kulturoznawczą.
Za istotne zostało uznane również postawienie m.in. następujących problemów:
Czy dzięki kategorii codzienności można wyznaczyć profile refleksji nad kulturą w jej historycznym wymiarze?
Czy codzienność to kategoria użyteczna i ważna, czy też marginalna w dotąd praktykowanych metodach opisu historiograficznego?

Książka adresowana jest do studentów i badaczy kierunków humanistycznych zainteresowanych historią kultury, antropologią, kulturoznawstwem.


Z tekstu Autora [fragment] :

W pracy niniejszej starałem się zwrócić uwagę m.in. na zmiany perspektywy oraz poszerzenie instrumentarium badawczego w historiografii.
Odnotowałem pojawienie się w drugiej połowie XX wieku nurtu tzw. nowej historii. Wraz z jej ustanowieniem wyłoniła się — jak nadmieniłem wcześniej — możliwość uprawiania historii niezdarzeniowej, w mniejszym niż dotąd zakresie sytuującej niecodzienne wydarzenie w centrum podejmowanych na jej gruncie dociekań. W ramach szeroko zakrojonych badań historycznych, o innnym niż klasyczny profilu, ujawniła się znaczna rozmaitość przedmiotów i stylów badawczych.
Pośród tej wielości szczególnie interesująca z punktu widzenia tej pracy wydaje się m.in. historia mentalności zbiorowej, a więc postaw nieujawniających się wyraźnie w dyskursie elit, potocznych ideologii, światopoglądu „milczącej" większości, a także historie w skali mikro: dzieje miejsc, przedmiotów, zwykłych ludzi, niewielkich i zamkniętych społeczności lokalnych...


SPIS TREŚCI :

Wstęp

1. Codzienność jako problem socjologiczny (ujęcie fenomenologiczne)

1.1. Codzienność — pojęcie i kontekst
1.2. Codzienność a „świat przeżywany" — codzienność jako forma doświadczenia
1.3. Cechy doświadczenia codziennego
1.4. Konstruktywistyczny aspekt potocznego doświadczenia
1.5. Codzienność jako kategoria metodologiczna

2. Antropologia kultury wobec codzienności

2.1. Kłopoty z wieloznacznością pojęcia codzienności
2.2. Etnografia Bronisława Malinowskiego: badania terenowe a problem zderzenia odmiennych codzienności
2.3. „Opis gęsty" Clifforda Geertza jako czytanie „tekstu zwyczajności" — ujęcie interakcyjno-semiotyczne
2.4. Kontekst i kompetencja kulturowa jako elementy współokreślające codzienność w kulturze

3. Codzienność jako przedmiot rekonstrukcji historiograficznej

3.1. Potoczne i naukowe wyznaczniki historiografii klasycznej
3.2. Krytyka historii zdarzeniowo-politycznej
3.3. Antropologia historyczna
3.4. Kategorie kultury średniowiecznej Arona Guriewicza jako realizacja modelu antropologicznego w historiografii

4. Kultura ludowa średniowiecza jako przedmiot historiografii Arona Guriewicza. Oralność i codzienność

4.1. Metodologiczne wyznaczniki antropologii historycznej Arona Guriewicza
4.2. Waltera J. Onga koncepcja oralności i cyrograficzności kultur
4.3. Podstawowe determinanty komunikacji w obrębie kultur ludowych średniowiecza
4.4. Kultura ludowa średniowiecza jako kultura oralna — niektóre konsekwencje na płaszczyźnie codzienności

5. Kultura schyłkowego średniowiecza zachodnioeuropejskiego w interpretacji Johana Huizingi

5.1. Paralele historyczne i konteksty metodologiczne
5.2. Semio-pragmatyka historyczna avant la lettre. Funkcjonalne przesunięcia w sferze ustalonych znaczeń kulturowych
5.3. Przenikanie się wzniosłości oraz powszedniości. Sprzeczności i napięcia w oficjalnym obrazie kultu religijnego
5.4. Estetyzacja życia a „teksty" codziennych zachowań

Zakończenie

Bibliografia

Indeks nazwisk