Mikalojus Konstantinas Čiurlionis - litewski malarz i kompozytor

TREŚĆ :

Lech Szaraniec — Wstęp

Joanna Szeligowska-Farquhar — Mikołaj Konstanty Čiurlionis - biogram

Wiesław Głowacz — W oczach dokumentalisty: dlatego właśnie Istebna

Jadwiga Siedlecka-Siwuda — Mikołaj Konstanty Čiurlionis w Polsce

Maria Gołąb — Ut pictura musica. O wybranych wątkach idei muzyczności malarstwa w estetyce, krytyce i sztuce polskiej przełomu XIX i XX wieku

Radosław Okulicz-Kozaryn — Dzwony. Zaczynając od listu Eugeniusza Morawskiego do Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa


[ Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (pol. Mikołaj Konstanty Czurlanis), ur. we wrześniu 1875 w Oranach, zm. 10 kwietnia 1911 w Pustelniku – litewski kompozytor, malarz i grafik, najwybitniejsza postać w kulturze litewskiej przełomu wieków XIX i XX.
Urodził się w rodzinie organisty. W latach 1889-1893 uczył się w szkole orkiestrowej, grając w nadwornej kapeli księcia M. Ogińskiego.
Dzięki jego pomocy finansowej kształcił się w Warszawie w tamtejszym Instytucie Muzycznym (1894-1899), m.in. u Antoniego Sygietyńskiego i Zygmunta Noskowskiego. W latach 1901-1902 kontynuował studia w konserwatorium w Lipsku w klasie Karla Reinecke.
W 1902 wrócił do Warszawy i podjął naukę w Klasie Rysunkowej; a w 1904-1906 – studia w Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem m.in. Ferdynanda Ruszczyca i Konrada Krzyżanowskiego. Zaprzyjaźnił się wtedy z Eugeniuszem Morawskim, podobnie jak on – kompozytorem i malarzem. W tych latach Čiurlionis kierował chórem warszawskiego Towarzystwa Litewskiego Wzajemnej Pomocy.
W 1907 wyjechał do Wilna. Włączył się w działalność Litewskiego Towarzystwa Artystycznego, zakładając w nim sekcję muzyczną.
Zorganizował II Wystawę malarstwa litewskiego oraz I Konkurs Kompozytorów Litewskich. Rozpoczął naukę języka litewskiego.
W 1908 roku wyjechał do Petersburga, gdzie nawiązał kontakt z grupą malarską „Świat Sztuki”.
Ożenił się z litewską poetką Sofiją Kymantaitė. Wtedy też ujawniła się jego choroba umysłowa.
Zmarł w podwarszawskim sanatorium „Czerwony Dwór” w Pustelniku, dziś Marki.
Jak dotąd największe uznanie zdobyło malarstwo Čiurlionisa. Jest on przedstawicielem symbolizmu, a zarazem jednym z prekursorów abstrakcjonizmu.
W abstrakcyjnych układach kompozycji zawierał impresje muzyczne. Trzyczęściowe prace malowane temperą układał w cykle niejednokrotnie wzorowane na cyklach muzycznych.
Uważał, że: „nie ma granic pomiędzy sztukami. Muzyka łączy poezję i malarstwo, ma swoją architektonikę.
Malarstwo może posiadać także takąż architektonikę jak muzyka i w farbach wyrażać dźwięki”.
Jego malarstwo wywarło duży wpływ na współczesną sztukę Litwy.
Jako kompozytor uważany jest Čiurlionis za pierwszego twórcę artystycznej muzyki litewskiej.
Čiurlionis koresponował po polsku. Twórczość Čiurlionisa była w dużym stopniu związana ze środowiskiem warszawskim.
Językiem rodzinnym Čiurlionisa był polski, nie mówił po litewsku, za Litwina uznał się w 30 roku życia. ]