Okruchy i okruszki wspomnień. Retrospektywny wybór wydarzeń z lat 1929-2009 - Czesław Kupisiewicz

Od Autora

W dniach od 1 do 3 czerwca 2009 roku odbyła się w Sosnowcu konferencja naukowa zorganizowana przez Wyższą Szkołę Humanitas z okazji 20-lecia opublikowania przez Komitet Ekspertów do spraw Edukacji Narodowej raportu Edukacja narodowym priorytetem.
Przewodniczącym Komitetu i równocześnie współautorem tego dokumentu byłem ja.
Ponieważ na bieżący rok przypadła również 85 rocznica moich urodzin, przeto na wspomnianej konferencji poświęcono uwagę i temu wydarzeniu.
W części oficjalnej konferencji władze mojego rodzinnego miasta uhonorowały mnie dyplomem „Zasłużony dla miasta Sosnowca”, a kierownictwo Wyższej Szkoły Humanitas oraz profesorowie kilku znanych polskich uczelni i instytucji naukowych wygłosili laudacje, eksponując w nich moje naukowe i dydaktyczne dokonania. Oprócz tego miały miejsce spotkania mniej oficjalne, jak chociażby z młodzieżą Liceum Ogólnokształcącego imienia Stanisława Staszica, oraz towarzyskie, podczas których wspominałem różne wydarzenia – poważne, ale i zabawne – z mojego życia. Nawiązywałem przy tym do opublikowanych wcześniej na ten temat publikacji, o których będzie poniżej mowa. Proszono mnie, abym wybór owych wspomnień, uzupełniony o wydarzenia najnowsze, opracował dla sosnowieckich czytelników. Przyjmując tę propozycję, przygotowałem niniejszy tomik, w którym opisuję moje z Sosnowcem rozstanie oraz wrażenia z okazjonalnych w nim wizyt.

Przedmowa

W moim zaawansowanym już wieku można pisać – jak to zresztą niedawno uczyniłem – że

Kiedy człowiek zaczyna wkraczać w strefę cienia,
Myśl cofa się w przeszłość, budzą się wspomnienia.
Jedne rzeczy dotyczą, drugie miejsc i ludzi,
Z którymi los nas zetknął,
Nadzieje, ale i rozczarowania wzbudził.

Gdy chodzi o miejsca, na których pragnę w tym tomiku wspomnień przede wszystkim skupić uwagę, to znaczącą wśród nich pozycję zajmuje Sosnowiec. To w tym bowiem mieście urodziłem się, spędziłem moje wczesne dzieciństwo, a także zdobyłem rudymenty „powszechnego” – jak się to wtedy nazywało – wykształcenia.
Nic zatem dziwnego, że w tym tomiku wracam myślą do narzuconego mi przez okupanta w maju 1940 roku rozstania z Sosnowcem, że przywołuję powrót do niego po długich latach wojny, a ponadto odtwarzam moje wrażenia z krótkich przeważnie wizyt w stolicy Zagłębia Dąbrowskiego w latach powojennych, łącznie z ostatnią w czerwcu 2009 roku. Co do ludzi, to większości tych, którzy byli mi bliscy, już nie ma. Nie ma moich rodziców, braci i siostry, nie ma dawnych nauczycieli, nie ma przyjaciół i kolegów z końca lat trzydziestych XX wieku, a znajomych z tamtej odległej epoki też już bardzo niewielu zostało. Zostały natomiast wspomnienia oraz nadzieje.
Rację bytu tych ostatnich stanowi przede wszystkim ekologiczna odnowa Sosnowca, w którym – jak to mawia jeden z moich znajomych – na szczęście już nie widać, czym się oddycha; poprawa miejskiej infrastruktury (z wyjątkiem niestety ulicy Wielkiej na Pogoni, przy której się urodziłem); cieszące się dobrą marką szkolnictwo podstawowe i średnie, zwłaszcza bliskie mi Liceum Ogólnokształcące imienia Stanisława Staszica; a ponadto powstanie i owocna działalność Wyższej Szkoły Humanitas, pierwszej w Sosnowcu uczelni akademickiej.
I te właśnie nadzieje sprawiają, że zdecydowałem się napisać niniejsze Okruchy i okruszki wspomnień.
Stanowią one kolejne ogniwo dwóch poprzedzających je tomików Okruchów wspomnień, w których opisuję ważniejsze wydarzenia z mojego życia w latach 1940 – 1969 (tom 1) oraz 1970 – 2008 (tom 2).
Niektóre z przytoczonych w tamtych publikacjach wydarzeń zamieszczam również – najczęściej w skróconej postaci – w tym tomiku. Czynię tak głównie ze względów merytorycznych i chronologicznych. Merytorycznych – ponieważ bez wspomnianych „zapożyczeń” niektóre wydarzenia eksponowane w niniejszych Okruchach i okruszkach wspomnień byłyby wyrwane z kontekstu moich życiowych przeżyć, pozbawione ich motywów oraz konsekwencji, a chronologicznych – dla zachowania jedności akcji, miejsca i czasu owych przeżyć.
I jeszcze jedno. W tym tomiku dominuje prezentacja wydarzeń i przeżyć na ogół mniej dramatycznych od opisanych w obu wymienionych wyżej publikacjach.
Mam jednak nadzieję, że i one pobudzą do refleksji, niekiedy gorzkiej, albo do uśmiechu, choćby nostalgicznego.


SPIS TREŚCI :

Od autora — 5; Przedmowa — 7; Pierwsza gorąca miłość — 9; W poczuciu nieświadomości — 10; Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe w Katowicach — 12; Pan pułkownik — 13; Wykluczenie — 14; Wielka zemsta małego Pieti — 14; O sztuce uczenia się w toku nauczania — 16; Niespełnione oczekiwania — 17; Empatia — 19; Kolonia w Wyszoborzu — 19; Niecodzienne „przerywniki” akademickiej codzienności — 20; Egzamin — 23; Lekcja pokazowa — 27; Grupowe samokształcenie — 27; Hazard — 29; Gdańsk i Toruń — 30; Doktorat i recenzja — 34; Habilitacja — 35; Amerykańskie rozmaitości — 36; Działka na Florydzie — 37; Leningrad i Kijów — 38; W poczuciu dostojeństwa — 42; Cud techniki — 42; Nobilitacja i konsekwencje — 43; Poczucie humoru — 44; Zemsta — 45; Pamiętny wykład — 46; Przemyt — 46; Chochlik — 47; Dadanow? — 47; Pomyłka — 48; Łacina — 49; Ekwiwalencja — 49; Przyjęcie w ambasadzie — 50; Próba wymuszenia — 51; Uniwersytecki folklor — 52; Relata refero — 53; Zwischenruf — 54; Dziesięciolatka — 55; List — 55; Oburzenie — 56; Społeczny awans — 57; Wybieg — 57; Tokio — 58; Dowartościowanie — 59; Karp — 59; A jednak inny — 60; Mała matura — 63; O pedagogice i pedagogach — 64; Życiorysowe dylematy — 66; Moje 85-lecie — 69