Joseph Wittig a wyzwania współczesności

UWAGA ! :

Książka dwujęzyczna, wszystkie teksty opublikowano zarówno
w języku polskim jak i niemieckim.


Książka wydana w związku z V Polsko-Niemieckim Sympozjum Wittigowskim, które odbyło się w dniach 7—9 września 2006 roku w Nowej Rudzie.


Fragmenty książki z rozdziału PROFESOR JOSEPH WITTIG — TEOLOG, PISARZ, KRONIKARZ NOWEJ RUDY :

... Joseph Wittig urodził się 22 stycznia 1879 r. w Słupcu-Dolinie, niemiecka nazwa Neusorge, dziś Nowa Ruda — Słupiec.
Wittigowie przybyli tu przed 130 laty z Saksonii, nabywając niewielką posiadłość.
Pisarz należał do rodu Wittigów, twórców szopek, którzy zamieszkiwali Wambierzyce, Nową Rudę i Słupiec.
Był potomkiem starej rodziny rzemieślniczej, rozmiłowanej w sztuce, bardzo pobożnej...

Przełomem w życiu młodego Wittiga było spotkanie z przybyłym na kilka tygodni do Słupca neoprezbiterem ks. Heinrichem Mayem. Nawiązał on świetny kontakt z trzynastoletnim Josephem i stał się jego przyjacielem,
opiekunem i towarzyszem aż do śmierci. Ks. May będąc dobrym psychologiem rozpoznał zdolności chłopca i umiał nim pokierować.
Pomógł mu przygotować się do egzaminu do gimnazjum, zapraszając do swojej parafii w Nowym Gierałtowie, w której został proboszczem. Kapłan ten wpłynął znacząco na przemyślenia duchowo-intelektualne Wittiga.
W osobie ks. Maya dorastający Wittig odkrył urok życia duchownego i wzór kapłana.
W 1893 roku Wittig zdał egzamin i został przyjęty do Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu.
Wczasach gimnazjalnych dojrzewały jego przekonania religijne, jak również pojawiło się ogromne zamiłowanie do ojczystego języka.

W 1899 roku zdał egzamin dojrzałości, po czym rozpoczął studia teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim.
W 1902 roku został doktorem filozofii, broniąc pracy o papieżu Damazym I. 22 lipca 1903 roku został wyświęcony na kapłana przez kardynała Koppa w kościele św. Krzyża we Wrocławiu. Następnego dnia w kaplicy Sióstr Jadwiżanek odprawił pierwszą Mszę św. Następnie skierowany został na nowo utworzony wikariat w Lubaniu Śląskim.

Jego nowym przewodnikiem duchowym podczas studiów uniwersyteckich stał się ksiądz profesor M. Sdralka, który wyzwolił w nim zamiłowanie do pracy naukowej i utorował mu drogę do katedry uniwersyteckiej. To on wystarał się dla Wittiga o stypendium w Instytucie Archeologicznym w Berlinie, które umożliwiło mu odbycie w latach 1904—1906 studiów na rzymskim Germanicum przy Campo Santo. Podczas studiów archeologicznych prowadził badania dotyczące grobu św. Sotery.
Badał również statuę św. Piotra w Bazylice Watykańskiej oraz proces Izaaka przeciw papieżowi Damazemu I.

Po powrocie z Rzymu podjął ponownie pracę duszpasterską na krótko w Paczkowie, a następnie we Wrocławiu.
Był wikarym i kierównikiem biblioteki przy kościele Najświętszej Marii Panny na Piasku.
Współpracował z katolickimi czasopismami, gdzie drukował artykuły, szkice i opowiadania.
Były to bardzo szczęśliwe lata w życiu Wittiga, które przysporzyły mu wiele radości i wzniosłych przeżyć.

Na prośbę swego ukochanego profesora Sdralka poświęcił się nauce.
Zrezygnował z działalności duszpasterskiej, chociaż bardziej pociągało go wyzwalanie dusz ludzkich z grzechu, wątpliwości i niepokoju sumienia.

Habilitował się przedstawiając rozprawę o Ambrozjastrze. W 1911 roku rozpoczął trwającą do 1926 roku karierę uniwersytecką.
Został profesorem nadzwyczajnym starożytnej historii Kościoła na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, a 15 stycznia 1915 roku profesorem zwyczajnym tegoż Wydziału.

Już w okresie studiów Wittig zaczął dostrzegać słabości ówczesnej teologii...

Publikował wiele opowiadań-historii o Panu Bogu, w których przedstawiał Ewangelię jako radosną i zbawienną nowinę...

Z tych przeżyć wyrosło opowiadanie poświęcone tematyce odkupienia „Die Erlösten" (Zbawieni), które wywołało ogromne poruszenie w całym ówczesnym świecie katolickim. W opowiadaniu znalazły się elementy krytyki oficjalnej wykładni kościelnej grzechu i spowiedzi.
Elementy polemiczne wywołały protesty części duchownych, którzy widzieli w Wittigu nowego Lutra.
Świąteczny numer czasopisma „Hochland", które opu­blikowało opowiadanie rozszedł się natychmiast. Pomimo dodruku opowiadanie krążyło w odpisach.
Powodzenie to pobudziło pisarza do tworzenia nowych opowiadań i szkiców.

Jego twórczość teologiczną inspirowało wówczas środowisko ruchu odrodzeniowego Związku Młodzieży Katolickiej „Quickborn",
którego ośrodkiem była Nysa, gdzie wybudowano centrum ruchu młodzieżowego zwane Heimatgarten...

Wittig „zaangażował się więc na rzecz reform Kościoła Katolickiego, które dopiero później za papieża Jana XXIII i na drugim Soborze Watykańskim stały się rzeczywistością".

Narastający konflikt wokół opowiadania Die Erlösten spowodował rozczarowanie Wittiga do kościoła.
W sposób szczególny ujawniło się jego wojownicze usposobienie i nieprzejednana postawa.
Kardynał Bertram, który wcześniej miał powiedzieć Wittigowi, że tak należy przepowiadać, teraz oczekiwał, że profesor wycofa to opowiadanie, uznając je za swoje potknięcie pedagogiczne. Wittig z kolei uznał, że to co napisał jest może zbyt śmiałe, ale zgodne z nauką katolicką.
Postanowił niczego nie odwoływać. Odmówił też złożenia ponownego wyznania wiary i przysięgi antymodernistycznej, które nakładał na niego dekret z dnia 29 VIII 1925 r. o umieszczeniu części jego pism na indeksie kościelnym...

W odpowiedzi w 1925 roku nałożono na niego ekskomunikę...

Zrezygnował dobrowolnie ze stanowiska profesora wydziału teologicznego...
Nie skorzystał z propozycji przejścia na Wydział Filozoficzny. Przyjaciele wystarali mu się o emeryturę.
Jego położenie stało się wręcz tragiczne...

Pozbawiony katedry uniwersyteckiej, wykluczony z Kościoła katolickiego zdecydował się powrócić do Słupca - Doliny.
W rok po ekskomunice ożenił się ze swoją byłą studentką 28-letnią Biancą Geisler, córką burmistrza Bystrzycy Kłodzkiej.
Małżonkowie zamieszkali w nowo wybudowanym domu w Słupcu - Dolinie. Tu przyszło na świat czworo ich dzieci: Johannes, Bianca, Maria, Christopf. Pierwszy syn zmarł przy porodzie, gdyż odmówiono mu pomocy lekarskiej...

Na lata 1928—1932 przypada drugi szczyt jego twórczości. Pisał opowiadania, prowadził rozległą korespondencję.
W latach 1937—1943, występował z prelekcjami głównie w środowiskach protestanckich w północnych Niemczech, gdyż do katolickich nie był zapraszany...

Na zamówienie władz miejskich Nowej Rudy dwa lata pisał „Kronikę Miasta Nowa Ruda", która została wydana w 1937 roku z okazji 600-lecia miasta. Za trud włożony w jej napisanie otrzymał honorowe obywatelstwo Nowej Rudy.

Pomimo wykluczenia ze wspólnoty religijnej pozostał wierny Kościołowi katolickiemu. Chociaż proponowano mu przystąpienie do innych wyznań, nigdy tego nie uczynił. Dla niego prawdziwym był tylko koście katolicki i żył nadzieją powrotu do niego.
Jego wytrwałość została nagrodzona.

Staraniem już polskiego kardynała Augusta Hlonda, który jako biskup katowicki pamiętał „casus Wittig", w marcu 1946 roku zdjęto z Wittiga ekskomunikę i pozwolono mu przystąpić do sakramentów świętych.
Radość z tego trwała jednak krótko. 1 kwietnia 1946 roku profesor wraz ze swoją rodziną musiał opuścić dom w Słupcu - Dolinie, pozostawiając tu wszystkie swoje rękopisy. Z objawami skrajnego wyczerpania przybył do Niemiec, gdzie został poddany operacji.
W sierpniu 1946 roku zamieszkał w samotnej leśniczówce u swojego przyjaciela w Görde koło Lüneburga.

Zmarł 22 sierpnia 1949 roku. Pochowany został na cmentarzu w Meschede...


SPIS TREŚCI :

[ poniżej dla uproszczenia podano tylko tytuły w języku polskim, które mają również
swoje odpowiedniki w jęz. niemieckim ]

Teresa Bazała — V Polsko—Niemieckie Sympozjum Wittigowskie 7-9 września 2006 w Nowej Rudzie

Georg Hoffman — V Polsko—Niemieckie Sympozjum Wittigowskie 7-9 września 2006 w Nowej Rudzie

Lesław Koćwin — Przesłanie Josepha Wittiga (Wstęp)

Teresa Bazała — teolog, pisarz, kronikarz Nowej Rudy

Alojzy Marcol — Ojcostwo Boga — J. Wittiga przyczynek do pogłębienia chrześcijańskiej pobożności

Józef Kosian — Josepha Wittiga mądrość miłości

Josef Hainz — Spuścizna Josepha Wittiga w archiwum Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie/ Menem

Józef Kosian — Wittig i Bonhoeffer

Wolf Kalipp — Muzyczna wędrówka z Josephem Wittigiem

Lesław Koćwin — Twórczość Josepha Wittiga jako tendencja i projekcja dla edukacji międzykulturowej polskich mieszkańców Ziemi Kłodzkiej

Günther Gröger — Życie moich przodków z Hrabstwa Kłodzkiego w dolinie rzeki Gór Bialskich, jak je opisał Józef Wittig w swoich religijnych opowiadaniach

Andrzej Behan — Joseph Wittig i jego kronika Nowej Rudy

Anna Gondek — Współczesna potrzeba autorytetu w kontekście uniwersalnego przesłania Josepha Wittiga

Maria Bracławska — Praca z patronem szkoły Josephem Wittigiem w wychowaniu regionalnym dzieci i młodzieży

Barbara Kobzarska-Bar — Polsko-niemiecka ochrona europejskiego dziedzictwa kulturowego na Ziemi Kłodzkiej

Karol Maliszewski — Wittigowskie inspiracje

Barbara Kobzarska-Bar — Niemieckie dziedzictwo kulturowe w świadomości politycznej współczesnych Dolnoślązaków

Julian Golak — Problemy Nowej Rudy. Propozycje rozwiązań, kierunki rozwoju miasta i regionu

Lesław Koćwin — Niemcy - Polska. Miejsce europejskiego pęknięcia?