DE LANGLOIS À TRINGLOT L'EFFET-PERSONNAGE DANS LES CHRONIQUES ROMANESQUES

Z notatki wydawniczej :

Przedmiotem monografii jest próba klasyfikacji postaci występujących w wybranych
Kronikach powieściowych Jeana Giono.
Za model teoretyczny posłużył sformułowany przez V. Jouve’a schemat oparty
na analizie odbioru postaci przez czytelnika („l’effet-personnage”).
Wyróżniono trzy poziomy lektury, na których postać odbierana jest jako:
lectant Jolant (czytelnik skupiający uwagę na przewidywaniu dalszego ciągu historii),
lectant interprétant (analiza hermeneutyczna postaci), listna (czytelnik postrzegający
postać literacką jako istniejącą w rzeczywistości) oraz lu (czytelnik przeżywający dzięki
lekturze sytuacje, których nie mógłby przeżyć w rzeczywistości).
Analiza pozwoliła na wykazanie spójności dzieła Jeana Giono, mimo że pisarz
nie tworzył na podstawie sformułowanego wcześniej schematu. Uwidoczniła jednocześnie
wpływ, jaki na pisarza wywarł Faulkner, a zwłaszcza jego technika opierająca się
na niedopowiedzeniach.


Ze streszczenia w języku polskim :

Przedmiotem monografii jest analiza i próba klasyfikacji postaci występujących
w wybranych Kronikach powieściowych Jeana Giono. Za model teoretyczny
posłużył sformułowany przez V. Jouve'a schemat oparty na analizie
odbioru postaci przez czytelnika („l’effet-personnage”).
We wstępie wskazano cele badawcze pracy oraz zamieszczono opis modelu
analizy postaci literackiej na tle historii badań tego zagadnienia.
W pierwszym rozdziale przedstawiono krótkie omówienie twórczości pisarza
ze szczególnym uwzględnieniem charakterystyki Kronik powieściowych
jako gatunku oraz określeniem miejsca, jakie zajmują one w powieściopisarstwie
Jeana Giono oraz w historii powieści XX wieku.
Drugi rozdział zawiera szczegółową analizę głównych postaci wybranych
dzieł: Langlois, Teresy, Narratora, M. Josepha, Ennemonde i Tringlota.
W analizie uwzględniono sposób, w jaki czytelnik postrzega postać literacką (la perception),
odbiór postaci przez czytelnika (la réception) oraz wpływ, jaki autor
wywiera na czytelnika za pośrednictwem swej postaci (l'implication).
Wyróżniono trzy poziomy lektury, na których postać odbierana jest jako: lectant
jouant (czytelnik skupiający uwagę na przewidywaniu dalszego ciągu historii),
lectant interprétant (analiza hermeneutyczna postaci), lisant (czytelnik postrzegający
postać literacką jako istniejącą w rzeczywistości) oraz lu (czytelnik przeżywający
dzięki lekturze sytuacje, których nie mógłby przeżyć w rzeczywistości.
Analiza „l’effet-personnage” w Kronikach powieściowych wykazała obecność pewnych
cech charakterystycznych. Postacie przedstawione są jedynie fragmentarycznie, co odbiega
od „klasycznego”, w rozumieniu Ph. Hamona, modelu opisu postaci literackiej.
Ich konstrukcja oparta jest programowo na niedopowiedzeniach, a zadanie czytelnika
polega na interpretacji poczynań bohaterów.
Fragmentaryczne przedstawienie postaci jest dodatkowo spotęgowane ustnym charakterem
narracji Kronik... oraz prezentacją relacjonowanej historii z różnych, subiektywnych punktów widzenia.

Mimo że postacie Gionowskie nie zostały stworzone według modelu „klasycznego”,
czyli zakładającego obecność jak najdokładniejszego opisu bohaterów, pisarz przywiązuje
dużą wagę do prezentacji ich psychologii, której obraz często wyłania się w punkcie przecięcia
różnych punktów widzenia postaci drugoplanowych pełniących funkcję „personnages-évaluateurs”
— postaci oceniających.
Analiza „l’effet-personnage” pozwoliła także na wykazanie ewolucji postaci.
Opiera się ona na poszukiwaniu przez bohaterów rozrywki (divertissement) w sensie pascalowskim,
ale pojmowanej w ujęciu ateistycznym jako czynności mającej odwrócić uwagę od nudy
i beznadziei ludzkiej egzystencji.
Można zaobserwować ewolucję, począwszy od Langlois, bohatera Un Roi sans divertissement,
który przerażony swą fascynacją widokiem krwi i okrucieństwem wybiera jedyne możliwe rozwiązanie,
czyli samobójstwo, aż po Tringlota, bohatera ostatniej Kroniki, który odnajduje szczęście w miłości
do autystycznej postaci Nieobecnej (l'Absente).
Analiza postaci występujących w Kronikach powieściowych pozwoliła na wykazanie spójności dzieła
Jeana Giono, mimo że pisarz nie tworzył na podstawie sformułowanego wcześniej schematu.
Uwidoczniła jednocześnie wpływ, jaki na pisarza z Manosque wywarł W. Faulkner, a zwłaszcza jego technika
opierająca się na niedopowiedzeniach. Pamiętać przy tym należy, iż twórczość Giono daleka jest
od powielania utartych schematów, pisarz tworzy bowiem własny, oryginalny styl i tym samym znacząco
wpisuje się w ewolucję powieści XX wieku.


[SPIS TREŚCI]


Table des matières

 

Liste des abréviations renvoyant aux ouvrages cités de Jean Giono

Introduction

Délimitation du domaine de recherche
Les fondements théoriques de l'analyse du personnage romanesque

L'œuvre gionienne face à l'évolution du roman au XXe siècle

Jean Giono et son œuvre d'avant-guerre
Genèse et caractéristique des Chroniques romanesques
— Langlois à la recherche d'un divertissement — Un Roi sans divertissement
— Thérèse ou la présentation à double voix du personnage principal dans Les Âmes fortes
— Les Grands Chemins ou le meurtre amical
— Le Moulin de Pologne — le personnage face au destin
— Ennemonde et autres caractères ou la force de l'amour
— «L'Invention du zéro» ou l'aboutissement à l'absolu dans L'Iris de Suse
Jean Giono face à l'évolution du roman au XXe siècle

L'analyse de l'effet-personnage dans les Chroniques romanesques

La perception des personnages
La réception des personnages
— Le lectant jouant
— Le lectant interprétant
— Le lisant
— Le lu
L'implication

Conclusion

Bibliographie

Streszczenie
Summary