KALEJDOSKOP TEMATÓW ŚLĄSKICH ZBIÓR STUDIÓW FILOLOGICZNYCH

Z notatki wydawniczej :

Tom wyrasta z odczuwanej w środowisku śląskoznawców
potrzeby porównania warsztatów naukowych w celu zdobycia głębszej orientacji
w kierunkach badań podejmowanych przez uczonych pracujących w oddalonych od siebie ośrodkach,
w dodatku pozostających w strukturach organizacyjnych nauki różnych krajów.
Samodzielnie rozwijane programy poznawcze skutkowały przede wszystkim
dużym rozproszeniem uwagi i idącej za tym rozmaicie hierarchizowanej problematyki.
Chęć wzajemnego zbliżenia silezjologów miała mocne podstawy w europejskości regionu,
ale płynęła też ze zrozumienia nieodzowności odejścia od subregionalnego
samoograniczenia się komentatorów śląskich spraw,
a zatem wynikała z ich gotowości do wytyczenia otwartej, przekraczającej granice językowe
strategii poznania wielokulturowej (czy raczej międzykulturowej?) przestrzeni.
Zarazem była odpowiedzią na nowe projekty badania literatur regionalnych
nawiązujące do antropologii literatury i innych szkół reagujących
na kulturologiczne ujmowanie badanych zjawisk.
Wspólną wartością pomieszczonych w zbiorze opracowań jest poszukiwanie
tak nowych tematów badawczych, jak nade wszystko próba
wytyczenia ożywczych kryteriów poznawczych.
Poszczególne studia i szkice, dopełniając się wzajemnie, tworzą pewien typ
praktykowanego dzisiaj modelu syntezy opartej na zespołowej pracy badaczy.
Zgromadzone w tomie materiały razem opisać można
przy pomocy kategorii dających się zebrać w następujący ciąg asocjacyjny:
założenia – dylematy – interpretacje.
Można powiedzieć, że pojęcia te wytyczają granice refleksji charakterystycznej dla niniejszego wydawnictwa.
Praca adresowana jest w głównej mierze do badaczy spraw śląskich:
historyków, filologów i dyscyplin pokrewnych, jednak różnorodność treści
i pojemność formuły badawczej sprawia, że odbiorcami książki będą również
inni czytelnicy zainteresowani sprawami Śląska, jego historii i współczesności,
wielokulturowości i perspektyw w jednoczącej się Europie.



SPIS TREŚCI :

Słowo wstępne (Krystyna Kossakowska-Jarosz)
Ewa KOSOWSKA — Kalejdoskop jako metafora w badaniach kultury

I. Wprowadzenie do debaty: nowe interpretacje przedmiotu badań

Zbigniew KADŁUBEK —  Silezjologia jako obietnica

Krystyna HESKA-KWAŚNIEWICZ — Wspólnota przestrzeni

Jacek LYSZCZYNA —  Czy istnieje literatura śląska?

Bogusław WYDERKA —  Stan i potrzeby badań śląskoznawczych w zakresie językoznawstwa

Władysław LUBAŚ — Czy możliwe jest podniesienie „polszczyzny śląskiej" do statusu języka regionalnego i pomocniczego?

Danuta LECH-KIRSTEIN —  Śląsk z perspektywy nazw własnych


II. Generacyjny ogląd zagadnień literatury i kultury regionu:
od ustalenia przedmiotu badań do rewizji założeń poznawczych

Jiri URBANEC — Literarni Slezsko a cesky stat do nastupu baroka
[tekst w języku czeskim]

Eugeniusz KLIN — Próby literackiej charakterystyki mieszkańców Śląska
w  literaturze niemieckiej pierwszej połowy XX wieku

Grażyna Barbara SZEWCZYK — Polsko-niemieckie spotkania literackie Górnoślązaków po II wojnie światowej

Krystyna KOSSAKOWSKA-JAROSZ — Samoświadomość literackiego statusu
u górnośląskich rodzimych pisarzy XIX wieku

Małgorzata IŻYKOWSKA — Dziewiętnastowieczne śląskie ogłoszenia parafialne.
Świadectwo języka i obyczaju

Irena BOGOCZOVA, Lucie RADKOVA — Stereotyp Polaka i Czecha na Zaolziu
i jego konsekwencje socjolingwistyczne

Zbigniew GREŃ — Bukowińsko-śląskie relacje językowo-kulturowe


III. Śląskość: z perspektywy ludowego dziedzictwa

Janina HAJDUK-NIJAKOWSKA — Współczesne śląskie opowieści wspomnieniowe.
Wybrane aspekty kształtowania tożsamości regionalnej

Dorota ŚWITAŁA-TRYBEK — Tragedie w kopalniach w opowieściach ratowników górniczych

Jolanta ŁUGOWSKA — Regionalna baśń śląska na warsztacie Jana Baranowicza

Bożena OLSZEWSKA — Wątek Meluzyny w baśniach śląskich wobec tradycji folklorystycznej

Joanna MYSIAKOWSKA-LENART — Legendy z ziemi kłodzkiej w funkcji ciekawostek turystycznych

Lidia PRZYMUSZAŁA — Śląska frazeologia gwarowa - rekonesans badawczy

Marzena MUSZYŃSKA — Określenia nazywające dzieci w gwarach Śląska.
Leksemy opisujące wygląd


IV. Konstrukcja ładu etniczno-społecznego:
lokalne mechanizmy piśmienniczego oddziaływania

Libor MARTINEK — Dvojjazycne casopisy a beletristicke tisky
na ceskem Tesinsku po druhe svetove valce. Prispevek k problematice bilingvismu
[tekst w języku czeskim]

Michał SKOP — „Silesia Nova" - niemiecki periodyk o Śląsku

Justyna Lehun — Tygodnik lokalny „Strzelec Opolski" a jego globalna, e-medialna strategia

Izabela KACZMARZYK — Unikatowy numer „Klausberger Zeitung".
Przyczynek do dziejów prasy górnośląskiej

Beata STUCHLIK-SUROWIAK — Śladami Samuela Ludwika Zasadiusa
- czyli spacer po dawnym i współczesnym Cieszynie

Iwona GRALEWICZ-WOLNY — Śląsk pachnący bananami. Tożsamość śląska według Janoscha

Beata GAJ — „Nie zasłaniaj twarzy, Uranio",
czyli anagramy dla słynnej śląskiej astronomki Marii Cunitii

Indeks osób