Canon Law. A Basic Collection a współczesne prawo kanoniczne

MATERIAŁY II MIĘDZYNARODOWEGO SYMPOZJUM PRAWA KANONICZNEGO - ZORGANIZOWANEGO PRZEZ KATEDRĘ PRAWA KANONICZNEGO WYDZIAŁU TEOLOGII UNIWERSYTETU OPOLSKIEGO W OPOLU 25 III 1998

WPROWADZENIE

W dniu 25.03.1998 r., w Bibliotece Wydziału Teologii Uniwersytetu Opolskiego, pracownikom naukowym i studentom oficjalnie udostępniono Canon Law. A Basic Colleclion. będącą darem Fundacji Aleksandra Humboldta.
Fakt ten stał się okazją do krótkiej ale rzeczowej refleksji nad historią prawa kanonicznego, która miała miejsce w godzinach przedpołudniowych tegoż samego dania, pod­czas zorganizowanego przez Katedrę Prawa Kanonicznego na tymże Wydziale Międzynarodowego Sympozjum nt. „Canon Law. A Basic Collection a współczesne prawo kanoniczne". Spośród gości zagra­nicznych z referatami przybyli do nas światowej klasy znawcy historii średniowiecznego prawa kanonicznego, a mianowicie: P. Landau - przewodniczący Instytutu Średniowiecznego Prawa Kanonicznego im. Stefana Kuttnera z siedzibą w Monachium (przy Instytucie Leopolda Wengera). R. Weigand - kierownik Katedry Prawa Kanonicznego na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu w Würzburgu (zm. 21.06.1998) oraz P. Erdó - rektor Katolickiego Uniwersytetu w Budapeszcie, a obecnie takie biskup pomocniczy diecezji Szekesfehervar.
Spotkanie naukowe z tak wybitnymi histo­rykami prawa było wyjątkową okazją do twórczej wymiany myśli oraz do zastanowienia się zwłaszcza nad tym, jak zachęcić młodych kanonistów do wzmożonego zainteresowania się tą dyscypliną wiedzy.

Badania nad historią prawa kanonicznego urastają.dzisiaj do poważnego problemu i wydają się poniekąd zagrożone. Niestety ten przytoczony wyżej surowy osąd Cicerona odpowiada również współczesnej rzeczywistości. Dostrzegalna i sprawdzalna nieznajomość historii powoduje bowiem swego rodzaju kalectwo umysłowe oraz infantylizm intelektualny, jest poważnym mankamentem wykształcenia, zawęża horyzont postrzegania i oceny rzeczywistości, a w dziedzinie prawa, zwłaszcza kanonicznego, grozi brakiem wnikliwej i pogłębionej interpretacji ustaw kościelnych i niezrozumieniem wielu instytucji prawnych, zakorzenionych w historii oraz przez nią ukształtowanych.
W swoim referacie zamieszczonym w tej dokumentacji sympozjum P. Landau z odcieniem smutku i żalu stwierdza: „Rodzi się obawa, że ze względu na „małą liczbę pracowników w kanonistycznej winnicy niektóre z projektów [tj. zamierzenia badawcze w zakresie średniowiecznej kanonistyki - uzupełnienie B. W. Z.] mogą zostać zaniechane, zwłaszcza że przynajmniej w Niemczech rzadko udaje się przekonać szersze kręgi o dużym znaczeniu średniowiecznego prawa kanonicznego w europejskiej tradycji kulturowej".
Sadzę, iż powyższa uwaga odnosi się nie tylko do Niemiec. Kanonistyka polska miała w niedawnej przeszłości znakomite osiągnięcia w badaniach nad średniowiecznym prawem kanonicznym.
W niniejszym zbiorze wspominają, o nich wymienieni profesorowie zagraniczni. Przyszłość tej dyscypliny nie jawi się wszakże pomyślnie. Zamiłowanie do historii prawa i instytucji prawnych bywa, zwłaszcza wśród młodszych kanonistów, niemal znikome i wskutek tego jesteśmy prawie nieobecni „na prawno-historycznym rynku międzynarodowym", a samych siebie pozbawiamy właściwego rozumienia ustaw kościelnych w ich historycznym kontekście doktrynalnym i normatywnym. Wskutek tego wykładnia ustaw często jest pozbawiona „korzeni".

Dla usprawiedliwienia tego braku zainteresowania często przytaczany bywa argument rzekomo trudnego w Polsce dostępu do źródeł i literatury historycznego prawa kanonicznego.
Po części odpowiada to prawdzie. Aby temu zaradzić, postanowiłem ubogacić "polski stan posiadania" o ten podstawowy zbiór, stwarzający niebagatelne możliwości badań. Dla Wydziału Teologii na Uniwersytecie Opolskim ma on nadto dodatkowe znaczenie - tworzenie bazy naukowo- badawczej na młodym uniwersytecie jest niezbędne dla jego rozwoju.
Pozostaje jedynie życzyć sobie, aby ta kolekcja był jak najlepiej wykorzystana. Historia est magistra vitae!

Wyrażam szczerą wdzięczność Fundacji Aleksandra Humboldta za ten nieoceniony dar. Serdecznie dziękuję profesorom: P. Landauowi, śp. R. Weigandowi i biskupowi P. Erdó za przybycie do Opola i wygłoszenie referatów; arcybiskupowi prof. dr. hab. A. Nossolowi oraz prorektorowi Uniwersytetu Opolskiego J. Musielokowi za otwarcie sympozjum i ciepłe przywitanie gości oraz uczestników sympozjum; ks. dziekanowi Wydziału Teologii UO prof. dr. hab. H. Sobeczce za poparcie inicjatywy zwołania tego sympozjum oraz wszelkie przejawy życzliwości i pomocy w czasie jego trwania; mojemu asystentowi mgr. J. Karze jestem niezmiernie zobowiązany za wzięcie na swoje barki całego trudu organizacji sympozjum.
Podziękowanie składam również uczestnikom tego spotkania nauko­wego oraz wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób wnieśli aktywny wkład w udany i twórczy jego przebieg. Wyrazy głębokiej podzięki kieruję ponadto do wszystkich, którzy duchowo i materialnie wsparli wydanie tych materiałów. Zainteresowanych tym zbiorem zaprasza­my do Opola, aby mogli videre - iudicare - agere.

Bronisław Wenanty Zubert OFM


SPIS TREŚCI :

BRONISŁAW WENANTY ZUBERT OFM — Wprowadzenie

JERZY MUSIELOK — Otwarcie sympozjum

BRONISŁAW WENANTY ZUBERT OFM — Znaczenie „Canon Law. A Basic Collection" dla pracy naukowej kanonisty

RUDOLF WEIGAND — Der polnische Beitrag für die Erforschung der klassischen Kanonistik und die internationale Wissenschaft

RUDOLF WElGAND — Polski wkład do badań nad klasyczną kanonistyką i międzynarodowa nauka

PETER LANDAU — Die internationale Zusammenarbeit in der Forschung der historischen Kanonistik

PETER LANDAU — Międzynarodowa współpraca w zakresie badań nad kanonistyką historyczną

BP PETER ERDÓ — Średniowieczne sądy kościelne w Polsce i na Węgrzech

KS. JÓZEF KARA — Zakończenie

Aneks. Kserokopie kart tytułowych wybranych pozycji zawartych w „Canon Law. A Basic Collection"